هر چند ساخت رادارهای تاکتیکی و برد متوسط برای رفع نیاز سریع و مقطعی لازم است اما یک مجموعه پدافندی هر چه زودتر از وجود تهدیدات و کم و کیف آنها مطلع و آگاه شود فرصت بیشتری برای پردازش شرایط و اتخاذ بهترین تصمیم دارد. برای این منظور رادارهای دوربرد و قابل تر و طبیعتاً پیچیده و گران قیمت تری مورد نیاز است. تهدیدات مدرن امروزی که عموماً چه در ابعاد کوچک باشند و چه بزرگ از فناوری های پنهان کاری راداری(رادار گریزی) تا حد ممکن بهره مند می شوند بر پیچیدگی کار رادارهای برد بلند می افزایند.

میزان داده های دریافتی از فضای بزرگتر طبعاً بیشتر است و پردازش آنها و حذف اطلاعات غیر مفید(بازتاب های راداری ناخواسته) را نیز باید به موارد فوق افزود. بنابراین رادارهای دوربرد برای ایفای نقش بسیار مهم «هشدار زود هنگام» در این روزگار باید از فناوری بالایی نیز برخوردار باشند. باید در نظر داشت به طور معمول به رادارهایی با برد بیش از 300 کیلومتر رادار دوربرد گفته می شود.

همانطور که در قسمت های پیشین گزارش گفته شد برای غلبه بر ویژگی های پنهانکاری هواگردهای مدرن یک راه استفاده از رادارهای با طول موج بلند نظیر VHF و HF است. هر چند به دلیل همین طول موج بلند که در رده متر است خطایی در رده چند ده تا چند صد متر در موقعیت یابی دقیق هدف ایجاد می شود اما با توجه به نقش این رادراها در شبکه پدافندی که تشخیص اولیه هدف است این خطا مشکلی بوجود نمی آورد و در عوض اهدافی به کوچکی بمب های هدایت شونده بالدار دورایستا نیز کشف و مسیریابی می شوند.

پس از پایان جنگ تحمیلی و فرارسیدن دوران بازسازی تجهیزاتی نیروهای مسلح، علاوه بر استفاده از راداهای سامانه های دوربرد موشکی به منظور ایجاد پوشش دوربرد، راداهای مستقلی نیز تأمین شد از جمله رادار چینی JY-14 که در بخش اول گزارش به آن پرداختیم. اما از جمله رادارهای سامانه های دوربرد در ایران باید به اسکوارپیر و P-14 در سامانه پدافند هوایی موشکی اس-200 به ترتیب با بیشینه برد تا 500 و تا 600 کیلومتر اشاره نمود که استقرار این سامانه در نقاط مختلف کشور پوشش دوربرد مناسبی را به عنوان اولین حساسه نیروی پدافند هوایی کشور فراهم کرده است.

اما شاید بهترین و پیشرفته ترین رادار اعلام شده در مجموعه دفاع هوایی کشور، رادار روسی «نبو» باشد. نبو یک رادار کششی برد بلند و مخصوص هشدار زودهنگام هوایی است که در باند وی-اچ-اف کار می کند. این رادار تمام دیجیتالی به عنوان یکی از پیشرفته ترین رادارهای زمین پایه جهان که حضور آن در ایران تعجب کارشناسان خارجی را نیز برانگیخت با استفاده از فناوری های پیشرفته ای چون آنتن آرایه کاوش الکترونیکی فعال(AESA) و البته با المانهایی در فرم یاگی و هدایت الکترونیکی امواج کار برای شناسایی اهداف، رهگيري و تعقيب زاويه اي تک پالس ها را نیز به انجام می رساند و قابليت تصوير سازي 4 بعدي براي بی اثر کردن اخلالگرهاي ديجيتال را دارد.

رادار نبو که شبیه به نمونه موجود از آن در ایران است؛ 84 آنتن یاگی در این نبو به کار رفته

نبو قابلیت شناسایی طیف وسیعی از هواگردها شامل بیش از 100 هداف آیرودینامیک، موشک های بالستیک و کروز را در برد و سقف پرواز کوتاه تا بلند دارد. قابلیت های مقاومت در برابر جنگ الکترونیک دشمن به اذعان منابع غربی بسیار بالا است. همچنین نحوه عملکرد این رادار مقاوت بسیار بالایی در برابر موشک های ضدرادار فراهم کرده و تا حدودی در عملکرد آنها ایجاد اختلال نیز می نماید. برای این رادار برد 350 کیلومتر و سقف پرواز 100 کیلومتر اعلام شده است.

امروزه نبو نیز از پیشرفت های بومی کشور بی نصیب نمانده و توسط متخصصان داخلی در برخی زمینه ها در حال طی کردن فرآیند بهسازی است.

مطلع الفجر-1

برای رفع نیاز کشور در سطح مورد نظر، برای مدت طولانی، جلوگیری از ایجاد وابستگی، و پوشش تمام کشور در هر زمینه شاید بهترین راه، جز اتکا به توان داخلی نباشد. از اینرو همانطور که در بخش های پیشین گزارش گفته شد برنامه ساخت رادارهای دوربرد نیز در کشور در دستور کار قرار گرفت که رادار ملی به عنوان اولین رادار ایرانی راداری دوربرد نیز بود.

اما نیازهای جدید متخصصان را به سمت ساخت رادارهایی با تحرک مناسب و بالا هدایت کرد که رادارهای میانبرد و دوربرد مطلع الفجر از جمله آنها هستند. لازم به ذکر است در زمینه رادارها برد مورد نظر برای دوربرد خطاب کردن یک سامانه در حدود 400 کیلومتر به بالا بوده و بردهای کمتر از آن تا حدود 30 کیلومتر به طور معمول توسط مسئولان امر به عنوان میانبرد معرفی می شود.

رادار مطلع الفجر-1 از اولین نمونه های رادارهای داخلی با توانایی مناسب در کشف اهداف پنهانکار است. وجود این رادار که در زمره رادارهای با برد متوسط به بالا قرار می گیرد در باند VHF کار می کند و محصول تفکر استفاده از کلیات یک سامانه موجود برای رسیدن به سامانه ای پیشرفته و قابل، با اتکا به توانمندی نیروهای داخلی در زمینه های پیشرفته ای چون مخابرات، الکترونیک و رایانه است.

رادار مطلع الفجر-1 در حالت آماده به کار

نحوه عملکرد سخت افزاری آنتن رادار مطلع الفجر بدین صورت است که اجزای آن در حال حرکت به صورت جمع شده روی سقف کانتیرنر حاوی تجهیزات هستند. پس از استقرار در ناحیه مورد نظر، آنتن ها که به فرم یاگی هستند از حالت جمع شده باز می شوند. این مجموعه روی پایه ای که به صورت تلسکوپی جمع شده است قرار دارند که با باز شدن این پایه، مرکز آنتن ها در ارتفاع حدوداً 8 متری سطح زمین قرار می گیرد. در مطلع الفجر-1 از 12 آنتن یاگی شکل که مشابه آنتن های مرسوم گیرنده امواج تلویزیونی هستند استفاده شده است.

برد این رادار که 360 درجه را پوشش می دهد در حدود 300 کیلومتر بوده و سقف ارتفاع قابل پوشش آن 20هزار متر است که بیشتر از پیشترین سقف پرواز بسیاری از هواپیماهای نظامی معمول بوده و ارتفاع تاکتیکی اهداف را ارائه می دهد. رادار به همراه مکانیزم های استقرار، سامانه های پردازشگر، کنترل و نمایشگرهای کاربران، ادوات مخابراتی و سامانه تولید برق همگی توسط یک تریلر حمل می شوند که توان تحرک بالایی به آن می دهد. این رادار از سامانه های ضدجنگ الکترونیک نیز بهره مند است و پایداری خوبی در فضای نبردهای مدرن خواهد داشت.

مطلع الفجر-1 با آنتن های جمع شده در حال حرکت در رژه نیروهای مسلح کشور

قابلیت کدینگ بر اساس الگوهای بومی با احتمال کشف پائین، شبکه عیب یابی خودکار، قابلیت پرش فرکانسی هم به صورت تصادفی و هم تابع الگوریتم مورد نظر در کنار طراحی مدولار(ماژولار) و امکان گسترش از دیگر ویژگی های قابل ذکر سامانه مطلع الفجر-1 است. این رادار قابلیت عملکرد شبانه روزی داشته و کاربری و تعمیر و نگهداری آن آسان است.

همچنین قابلیت جهش فرکانسی تا 100 پله، برخورداری از سامانه های ضدجنگ الکترونیک، امکان استفاده به صورت شبیه ساز آموزشی و قابلیت ردگیری همزمان 100 هدف و نگهداری سابقه اهداف از دیگر توانمندی های این رادار است.

طول موج این رادار بالا بوده(فرکانس پایین) که قابلیت کشف اهداف پنهانکار(رادار گریز) را به خوبی فراهم می کند. مواد جاذب امواج راداری که در هواپیمای پنهانکار استفاده می شود طول موج بالا را بازگشت داده و در نتیجه کشورهایی که به چنین رادارهایی دسترسی دارند از فاصله مناسبی موفق به کشف چنین هواپیماهای ارزشمندی می شوند.

مطلع الفجر-2

پس از استفاده های عملیاتی از رادار مطلع الفجر-1 در تمرین ها و رزمایش های گوناگون و نقاط مختلف کشور، و همچنین با پیشرفت علم و فناوری های مرتبط طبیعی است بهسازی و ارتقاء در این سامانه به مرحله اجرا گذاشته شود. رادار مطلعالفجر 2، يك رادار متحرك برد بلند مراقبت هوايي و هشدار زودهنگام در باند VHF است كه ميتواند به طور مستقل عمل کرده ويا به عنوان بخشي از يك سامانه پدافندي و البته جزئی از شبکه یکپارچه پدافند هوایی باشد.

اين رادار قابل استفاده در تمام شرايط آب و هوايي و يك رادار مدرن با پردازش كوهرنت و با اجزای تماماً بهره مند از نيمه هادي ها است كه ميتواند اهداف هوايي را تا برد 480 كيلومتر و همچنين اهداف با سطح مقطع پايين را آشكارسازي و ردگيري كند.

مطلع الفجر-2 در بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه توانمندی های دفاعی

در مطلع الفجر-2 نیز مانند نسل قبلی تمامی اجزای سامانه بر روی یک تریلر نصب شده است. تغذيه رادار ميتواند توسط دو ديزل ژنراتور نصب شده بر آن يا توسط برق شهر انجام شود. مدت زمان لازم براي آماده به كار كردن رادار توسط سه خدمه آن، كمتر از دو ساعت است. با توجه به تحرک بالای این رادار و مدت زمان مناسب راه اندازی با توجه به رده عملیاتی آن که رادارهایی بزرگ و دوربرد است قابلیت تغییر موضع تاکتیکی این رادار نیز قابل توجه بوده و برای ایجاد پوشش بهتر در نقاط مورد نظر می تواند جابجا شود.

در روش پردازش کوهرنت یا منسجم(Coherent) که در مطلع الفجر-2 از آن استفاده شده تمامی سیگنال های ارسالی با مشخصات یکسان از نظر فاز فرستاده می شوند و از اثرات تصادفی آنها پیشگیری می شود در حالی که در روش غیرکوهرنت یا نامنسجم سیگنال های ارسالی دارای اختلاف فاز هستند. از نتایج به کارگیری چنین روشی، توانایی تشخیص کوچکترین اختلافات سرعت اهداف است که ناشی از اختلافات سیگنال های بازگشتی است که در هنگام ارسال هیچ اختلافی(درواقع اختلاف فاز) با هم نداشتند. همچنین تداخل کمتر و مزایای سیگنالی بهتری در این روش نسبت به روش نامنسجم دارد.

در این رادار با 2 کانال مستقل به صورت همزمان و با استفاده از همه ظرفیت،قابلیت ردیابی و آشکارسازی فرکانس ها فراهم شده است که به این ترتیب با جایگزینی یک کانال در صورت ایجاد اشکال در فرستنده،گیرنده ویا مسیر آنتن کانال دیگر، پایداری عملکردی و قابلیت اعتماد بالایی در زمینه شناسایی و ردگیری اهداف هوایی ایجاد شده است.

استفاده از تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نظیر نیمه هادی ها باعث افزایش مدت زمان قابل کارکرد و کاهش احتمال بروز خرابی در این رادار شده و میزان زمان مورد نیاز برای تعویض و تعمیر قطعات آن را نیز کاهش داده است.

مطلع الفجر-2 که عملکردی سه بعدی دارد از برد مناسب، از قابلیت اندازه گیری زاویه، جهت، سرعت و ارتفاع اهداف پروازی به روش مقایسه سیگنال بین 2 کانال مستقل موجود در رادار برخوردار است.

تجهیزات فرستنده و گیرنده در این نسل از رادارهای مطلع الفجر به طور کامل بومی سازی شده و به مرحله تولید انبوه رسیده است.

با توجه به تصاویر منتشر شده از بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه دستاوردهای دفاعی در تابستان سال جاری به نظر می رسد بارز ترین تفاوت ظاهری مطلع الفجر-2 با نسل پیش از خود در بکارگیی تعداد بسیار بیشتر آنتن است. مطلع الفجر-1 تنها از 12 آنتن در دو ردیف روی هم که به صورت متقارن در دو طرف پایه استوانه ای نگهدارنده چیده شده اند استفاده می کند در حالی در که در نسل جدید آن از 32 آنتن در دو طبقه به فاصله حدود 2 متر و در هر طبقه دو ردیف استفاده شده است.

در هر ردیف 8 آنتن به طور متقارن حول استوانه نگهدارنده قرار گرفته اند. بنابراین ارتفاع نهایی آنتن ها از سطح زمین باید به حدود 10 متر رسیده باشد که در افزایش پوشش دهی ارتفاعات پایین تر بی تأثیر نیست.

نمایی از مطلع الفجر-2 و آنتن های آن در زمینه تصویر؛ کاشف-2 با آنتن سفید رنگ تشخیص دوست از دشمن(IFF) در جلوی تصویر

هر چند در تصاویر منتشر شده از مطلع الفجر-1 تفاوت هایی در مکانیزم باز شدن آنتن ها به چشم می خورد اما در مطلع-2 این تفاوت ها جدی تر بوده و همچنین پایه نگهدارنده نیز با برش دادن و حذف بخش هایی از بدنه استوانه ای آن سبک تر شده است. سنگین تر شدن مجموعه آنتن ها و پایه نسبت به قبل باعث شده تا در نسل جدید این رادار از جک های قوی تری برای برداشتن بار از روی تریلر در هنگام استقرار استفاده شود.

با استفاده از این رادار دوربرد که 60 درصد افزایش در برد نسبت به نسل قبلی داشته است مساحت بسیار بیشتری از کشور با هر دستگاه از آن تحت پوشش قرار می گیرد. به عنوان مثال تمام آسمان خلیج همیشه فارس تنها با یک رادار مطلع الفجر-2 که به عنوان مثال در جنوب غربی استان فارس مستقر باشد از شرق تنگه هرمز و سواحل کشور کوچک امارات تا سواحل کشور کوچک تر کویت و در جنوب نیز تمام مساحت کشورهای بحرین و قطر تحت پوشش قرار گرفته و ده ها هدف مختلف را با دقت بالا کشف و ردیابی می کند.

تصویری مثالی از نحوه پوشش مرزها و خارج کشور با رادار مطلع الفجر-2

البته این عمق از نظر ایمنی در برابر موشک های ضدرادار چندان ایجاد نگرانی نمی کند زیرا امواج ساطع شده از این رادار توانایی ایجاد اختلال در حسگرهای این نوع موشک ها را دارد اما برای محفوظ ماندن از خطر سایر موشک های ضد اهداف زمینی استقرار در عمق بیشتر با توجه به برد بالای این رادار همچنان پوشش مناسبی رو فراهم می کند.

باید اشاره کرد به دلیل انحنای زمین، کمینه ارتفاع قابل پوشش توسط رادار در بردهای بالاتر کاهش می یابد که برای رفع این مشکل استقرار رادار در ارتفاعات، استفاده از رادارهایی با قابلیت پوشش ارتفاعات پایین و یا رادارهای ماوراء افق و رادار کیهانی مشکل را حل می کند. در قسمت بعد این گزارش به رادار کیهانی خواهیم پرداخت.

تولید داخل بودن انواع رادارهای میانبرد و دوربرد برای ایجاد یک پوشش کامل در نواحی مختلف بسیار راه گشا بوده و تمامی مسیرهای ورودی به کشور و شیارهایی که برای نفوذ مهاجمین خطرناکی چون موشک های کروز و تسلیحات هواپرتاب دورایستا استفاده می شود به طور دائم زیر نظر خواهد بود.

در دوران جنگ جهانی دوم، همیشه بمباران کشورهای دور از دسترس مسئله ای مشکل ساز برای نیروی هوایی کشورهای درگیر در جنگ بود. چرا که خطرات زیادی یک بمب افکن را در حین پرواز دوربرد به کشور دشمن تهدید می کرد. رهگیری شدن به وسیله جنگنده های دشمن، اتمام سوخت، خرابی موتورها و نقص فنی، همه و همه از عواملی بودند که مانع از موفقیت در بمباران های استراتژیک دوربرد می شدند. پس از جنگ جهانی دوم، کم کم این ایده توسعه زیادی پیدا کرد و نتیجه همین پیشرفت، رقابت شدید شوروی و آمریکا، یعنی دو طرف جنگ سرد در ساخت بمب افکن های سنگین دوربرد شد. یکی از مهم ترین و پیشرفته ترین بمب افکن های ساخت شوروی که همواره موجب وحشت غرب بود، بمب افکن مافوق صوت سنگین Tu-22M، یعنی نمونه اصلاح شده همان بلایندر قدیمی بود. در مقاله زیر، به تفصیل به تشریح توانایی های این بمب افکن فراموش شده البته قدرتمند و مقتدر خواهیم پرداخت.


توانایی لحظه به لحظه بمباران طرف مقابل در جنگ سرد، برای شوروی و آمریکا حکم یکی از بزرگترین آرزو هایشان را داشت. ظاهراً هنوز قدرت بمباران های سنگین دو طرف به حدی نرسیده بود که آمریکا و شوروی بتوانند با هم درگیر نبرد های این چنینی شوند. بنابراین، هر دو کشور شروع به توسعه موشک های قاره پیمای خود کردند و هر روز با دست یافتن به فناوری پیشرفته تری، هر یک از طرفین قدرت خود را به رخ طرف مقابل می کشیدند. موشک های دوربرد تا اواخر جنگ سرد همچنان یکی از موضوع های داغ بحث های نظامی بین آمریکا و شوروی بود، اما انگار این دو کشور هم به این نتیجه رسیده بودند که هرگز بمباران موشکی نخواهد توانست جای عملیات انسانی را به طور کامل بگیرد، یعنی کاملاً جایگزین آن شود. در نتیجه آمریکا و شوری هیچ گاه از گسترش نیروی بمباران استراتژیکی که به وسیله هواپیماهای سنگین و دوربرد انجام می شد غافل نشدند.


بمب افکن مافوق صوت Tu-22M3 در حال انجام آزمایش واماندگی
توپولف Tu-22M و تاریخچه Tu-22 بلایندر، جد بزرگ بک فایر
Tu-22 از هواپیماهایی بود که هنوز تاریخ نخستین پرواز آن معلوم نیست. این هواپیما احتمالاً در اوایل دهه 60 نخستین پروازهای خود را انجام داد و در خدمت نیروی هوایی و نیروی دریایی شوروی قرار گرفت. ناتو که با بررسی عکس های هوایی به وجود این هواپیما پی برده بود، آن را بلایندر نام نهاد. با بررسی شکل بال های- پسگرای این هواپیما و ابعاد آن، سرعت آن حداکثر دو ماخ پیش بینی گشت که بعدها معلوم شد سرعت بلایندر هیچ گاه از 1.4 ماخ فراتر نرفته است. این هواپیما بمب افکنی با حداکثر وزن برخاست حدود هشتاد تن بود و موتورهای آن با یک پیکربندی نا متعارف در عقب بدنه و درست در زیر سکان عمودی قرار داشتند. مشهورترین مدل بلایندر، مدل بلایندر C است که به تجهیزات گسترده ECM یا دفاع الکترونیکی مجهز بود و در خدمت نیروی دریایی شوروی سابق قرار گرفت. عراق به عنوان هم پیمان نزدیک شوروی در آن سال ها، یکی از مشتریان Tu-22 بود و در زمان جنگ ایران-عراق هم این کشور، استفاده نسبتاً گسترده ای از این بمب افکن علیه ایران به عمل آورد. هواپیمای Tu-22M، یعنی بمب افکن مورد بحث این مقاله، از نظر ساختار کلی و البته نام شاید به Tu-22 شباهت هایی داشته باشد، اما توپلوف 22 مدل ام که به بک فایر مشهور است، اساساً هواپیمای دیگریست.



بمب افکن مافوق صوت Tu-22M از مدل های اولیه
توپولف Tu-22M چگونه به وجود آمد
پس از طراحی بمب افکن Tu-22 هیئت طراحی توپولف کار را بر روی طرح بمب افکنی بر پایه ی بلایندر آغاز کرد. توپولف از ابتدا می خواست با تغییر زاویه پسگرایی بال ها و نصب موتورهای جدید با قدرت افزون تر نمونه ای اصلاح شده از Tu-22 را ارائه دهد. این طرح، طرح شماره 106 نام گرفت اما چندان که باید و شاید موفق نبود. شرکت توپولف طرح شماره 125 که بمب افکنی با بردی بیش از 4.800 کیلومتر و سرعتی بالغ بر 2.500 کیلومتر بر ساعت بود را نیز در سال 1962 به دولت آن زمان شوروی ارائه کرد. پس از تحلیل های فراوان، طرح 125 شرکت توپولف رد و طرح T-4 شرکت سوخو مورد قبول واقع گردید. با این که امیدها برای شرکت توپولف داشت به تدریج از بین می رفت، اما این شرکت دوباره دست به طراحی جدیدی با کد 145 زد. طرح 145 هواپیمایی اصلاح شده بر پایه ی Tu-22 بود که توانایی انجام ماموریت ها را چه در سرعت های زیر صوت و چه در سرعت های بالای صوت داشت. برای آن که حداقل نیاز های این هواپیما برای برد آن مرتفع شود، نیاز به استفاده از بال های متغیر بود تا طرح 145را تبدیل به بمب افکنی با انعطاف پذیری بالا و قابلیت پرواز در هر شرایط سرعت پروازی بنماید. بر اساس پیش بینی ها، هواپیمای جدید سرعتی بالغ بر 2.300 کیلومتر بر ساعت و بردی بین شش تا هفت هزار کیلومتر داشت. پس از آن که طرح T-4 شرکت سوخوی ناکام ماند، در سال 1967 توپولف رسماً مامور توسعه طرح 145 شد. نام هواپیمای جدید، همان Tu-22M بود. بیشتر گام هایی که در راه ساخت Tu-22M برداشته شد، نسبت به زمان خود بی نظیر بود. به خصوص که توجه ویژه ای هم به سیستم بال های متغیر که البته اساس همین طرح بود هم شده بود. بال های Tu-22M که در وسط بدنه قرار گرفته بودند، می توانستند زاویه خود را نسبت به خط عرضی هواپیما برای مطابقت با شرایط پروازی گوناگون تغییر دهند. نوک بال ها حالتی انحنایی و البته باریک و ریشه بال ها هم شکلی عریض و پهن داشت.

بمب افکن Tu-22M3 که زاویه پسگرایی بیشتر بال های آن به خوبی مشهود است
توپولف Tu-22M چگونه بمب افکنی بود
با معرفی بمب افکن سوپر سونیک بک فایر، آرزوهای نیروی هوایی شوروی برای داشتن بمب افکنی مدرن و در حد و اندازه های بمب افکن B-1B آمریکایی به بار نشست. بک فایر برای نخستین بار در سال 1969 در کازان مشاهده شد. برای نخستین بار در سال 1971 در آسمان رامنسکوی، در شرق مسکو بک فایر اقدام به انجام سوختگیری هوا به هوا کرد. این مسئله اگر شاید در وهله ی اول چندان هم مهم نباشد، اما همین عمل سوختگیری هوایی به منزله تهدیدی جدی برای آمریکا بود. توپولف برد این هواپیما را 2.200 کیلومتر اعلام کرده بود، در حالی که CIA معتقد بود برد این هواپیما می بایست از چهار هزار کیلومتر بیشتر باشد. DIA هم برد هواپیما را بدون سوختگیری AA، در حدود پنج هزار کیلومتر اعلام کرده بود. اگر به این برد زیاد، سوخت گیری هوا به هوا هم اضافه می شد، بک فایر به یک بمب افکن میان قاره ای به خصوص با توان حمله به کشوری چون آمریکا تبدیل می شد. بک فایر از موضوعات مورد بحث سران دو کشور شوروی و آمریکا در مذاکرات سالت 2 بود؛ هر چند که شوروی در این مذاکرات پذیرفت تا به جهت اطمینان از عدم حمله اتمی به کشور آمریکا، لوله ی سوختگیری هوایی Tu-22M را حذف نماید، اما روس ها چندی بعد این لوله ها را دوباره نصب کردند.

Tu-22M0- Backfire A- نخستین مدل بمب افکن بک فایر که به دلیل کارائی پایین تنها دو فروند از آن تولید شد. این دو فروند برای مقاصد آموزشی در سال 1973 به مرکز تمرینات هوایی منتقل شدند.
Tu-22M- Backfire A- اولین فروند از بمب افکن بک فایر که که کارائی و عملکرد آن مثبت تشخیص داده شده و ورود نمونه های بعدی آن به خدمت صحیح و به جا ارزیابی گردید.
Tu-22M2- Backfire B- مدل B بمب افکن بک فایر، اولین مدل از این بمب افکن سنگین بود که دستخوش اصلاحاتی در مقیاس بزرگ شد. این مدل به موتورهای نیرومند تر NK-22 مجهز گردید و برد آن به صورت رسمی تا پنج هزار و صد کیلومتر و بالاترین سرعت آن تا 1.800 کیلومتر بر ساعت افزایش یافت. این نمونه برای نخستین بار می توانست تا سه فروند موشک هوا به سطح Kh-22 را در زیر بدنه خود حمل نماید. اگر چه این مدل سیستم تعقیب اتوماتیک عوارض زمین را نداشت، اما مع الوصف قادر بود به خوبی از پس پرواز در ارتفاع پایین هم برآید. تعداد 211 فروند از این مدل در فاصله ده سال، یعنی بین سال های 1973و 1983 تولید شد. در همان ابتدای تولید، موتورهای جدیدتر NK-23 هم معرفی گردیدند که اصولاً نمونه های تقویت شده موتورهای قبلی بودند، اما این نمونه از موتورهای جدید به هدف های مورد انتظار دست نیافتند. گفتنی است که نخستین پروازهای آزمایشی این مدل از Tu-22M از سال 1973 شروع شد.
Tu-22M2Ye- Backfire B- مدل Ye بک فایر نمونه ای از بک فایر بی بود که مجهز به موتورهای جدید NK-25 و سیستم پیچیده کنترل پرواز شده بود. اما باز هم این تغییرات انتظارات را برآورده نکرد و این طرح هم همچنان مسکوت ماند.
Tu-22M3- Backfire C- به جرات می توان گفت که این مدل، پیشرفته ترین مدل بک فایر بود که نخستین پروازهای آزمایشی خود را در سال 1977 به انجام رساند. در پی انجام تغییراتی، دماغه هواپیما برای جا دادن برخی از سامانه های جدید دراز تر شد و حداکثر زاویه برگشت بال های بک فایر تا 65 درجه افزایش یافت. همچنین با نصب موتورهای جدید، این نمونه از بک فایر یکی از نقص های اجداد خود که عدم توانایی پرواز سوپر سونیک در ارتفاع دریا بود را نیز مرتفع نمود. حداکثر سرعت در مدل M3 به بیش از 2.300 کیلومتر بر ساعت و برد آن به بیش از 6.800 کیلومتر افزایش یافت. همچنین با افزایش باورنکردنی تسلیحات قابل حمل، M3 می توانست دوبرابر آن چه M2 حمل می کرد، اسلحه های مختلف را حمل نماید. در سال 1985 تست های مختلفی از پرواز در ارتفاع پایین انجام شد که همگی حاکی از موفقیت عملکرد هواپیما در ارتفاع پایین بودند.
Tu-22MR- اگرچه با ورود ماهواره های فضایی به عرصه ماموریت های جاسوسی هواپیماهای شناسایی تقریباً از رده خارج شدند، اما نمونه های انگشت شماری از Tu-22M3 ها برای انجام ماموریت های شناسایی بهینه سازی شدند. در Tu-22MR محفظه های نگهداری بمب جای خود را به سنسورها و حسگرهای مفصل هوایی داده اند. با تمام این اوصاف، در توانایی اخلال گری سیستم های الکترونیکی دشمن یا ECM نه مدل M2 و نه مدل M3 یا MR چندان موفق نبوده اند و همیشه برای تکمیل این نقش، هواپیماهای اسکورت دیگری که باید به عنوان مکمل به عملیات اضافه شوند، الزامی بوده اند.


بمب افکن توپولف Tu-22M در حال حمل یک فروند موشک کیچن
به احتمال فراوان ساخت بمب افکن قدرتمند B-1B لنسر آمریکایی، واکنشی نسبت به ساخت بک فایر بوده است. بک فایر درست مخالف بسیاری از بمب افکن های رده خود، دارای پیکربندی ویژه ای است، چنان که موتورهای توربوفن آن در داخل و قسمت های کناری بدنه واقع شده اند. این ترکیب، بک فایر را بیشتر به یک جنگنده عظیم الجثه مشابه می سازد تا یک بمب افکن استراتژیک. بک فایر چهار خدمه دارد، یک خلبان در قسمت جلو سمت چپ، کمک خلبان در قسمت جلو سمت راست، افسر ارتباطات در قسمت عقب سمت چپ و یک افسر ناو بر در قسمت عقب سمت راست که البته افسران قسمت عقب کابین هیچ دیدی نسبت به جلوی هواپیما ندارند، اگر چه پنجره های کناری وسیع و بزرگی برای آنان در نظر گرفته شده است. تا کنون هیچ بک فایری به کشورهای خارجی صادر نشده است، اگر چه کشورهایی مثل ایران و چین در سال های 1990 علاقه فراوان خود را به داشتن این بمب افکن در خدمت نشان داده اند. هر چند گزارش هایی هم مبنی بر پیشنهاد این بمب افکن به کشور هند، مجهز به موشک های نزدیک برد Kh-15S وجود دارد. با تمام اوصاف، روسیه هنوز هم بزرگترین پرواز دهنده بمب افکن مشهور دوران جنگ سرد یعنی بک فایر است و این هواپیما به دلیل لغو پروژه T-60S به دلیل هزینه های زیاد تا آینده نامعلوم به عنوان بمب افکن اول استراتژیک روسیه در خدمت باقی خواهد ماند.

نظر یادتون نره ه ه ه ه

هواپیمای بی 1بی، از خانواده بمب افکن های سنگین وزن آمريكايی است که به عنوان جایگزینی برای هواپیمای بی 52 تولید شد. مدتها تفکر بر این بود که باید جانشینی شايسته که بتواند به خوبی از عهده وظیفه بمب افکن قدیمی و پا به سن گذاشته بی 52 بر آید، طراحی و توليد شود.

بمب افكن سنگين وزن B1-B در نمايي از روبرو
چرا که هواپیمای بوئینگ 52، بمب افکنی بسیار قدیمی و متعلق به دهه پنجاه بود که تکافوی نیازهای نیروی هوایی را نمی کرد و همه روزه چند عدد از آن ها به جمع هواپیماهای از رده خارج شده با بازنشسته به موزه های هوایی سپرده می شدند. به خصوص با اعلام طرحی جدید برای بمب افکنی مدرن ملقب به بلک جک توسط شوروی سابق، دیگر برای نیروی هوایی آمریکا بمب افکن های پیر بی 52 حرفی برای گفتن نداشتند. در این جا بود که با ارئه طرح هواپیمای فوق مدرن B1-A، کارخانه راک ول اینترنشنال وظیفه تولید آن را بر عهده گرفت، اما پس از چندی، متخصصان متوجه آسیب پذیری بسیار بالای این بمب افکن در مقابل رادار شدند و در نتیجه تصمیم بر آن گرفته شد که گونه ای جدیدتر با امکانات بیشتر و ویژگی رادار گریزی بیشتر عرضه شود.

آتش پس سوز موتورهای قدرتمند B1-B
نهایتاً موجب طراحی و تولید هواپیمای B1-B شد. هواپیمای B1-B یک بمب افکن دوربرد و میان قاره ای است که قابلیت شلیک انواع موشک های هوا به سطح ASM مانند کروز و بازه گوناگونی از بمب های همه منظوره و یا هدایت شونده و بمب های هسته ای را نیز دارا است. این بمب افکن بسیار پیشرفته، می تواند بدون سوخت گیری مجدد، از یک قاره به قاره ای دیگر سفر کند، ماموریت خود را انجام داده و سپس مراجعت کند. یکی از ویژگی های چشم گیر این بمب افکن، بالهای متغیر آن است که از تکنولوژی جمع شوندگی برای سرعت های بالا استفاده می کند.

بمب افكن B1-B يك هواپيماي رادار گريز است
در این فناوری، با عقب رفتن بال ها در سرعت های بالا، فشار وارده بر آنها کم شده در نتیجه از میزان پسای اضافی که بالها در سرعت های بالا تولید می کنند کاسته می شود. مزیت دیگر بال متغیر این است که برای برخاست، می تواند بالهای خود را به میزان حداکثر باز کرد تا با سرعت کمتری توانایی تیک آف وجود داشته باشد. هواپیمای B1-B از چهار موتور توربوفن F-101 GE با سیستم پس سوز استفاده می کند که توانایی کشش هر یک حدود 13500 کیلوگرم است. به دلیل داشتن چنین موتورهای قدرتمندی است که این هواپیما را می توان جز هواپیماهای مافوق صوت به حساب آورد، چرا که این بمب افکن می تواند با سرعت حداکثر 1.2 ماخ در سطح دریا پرواز کند که از این لحاظ نیز برتری قابل توجهی نسبت به هواپیمای B-52 دارد. این هواپیما طولی قریب به 44 متر داشته و عرض آن با بالهای کاملا باز حدود 40 متر بوده و با بالهای بسته به حدود 23 متر می رسد. حداکثر وزن برخاست این هواپیما بالغ بر 200 تن است که رقم جالبی است.

خروجی موتورهای نيرومند بمب افكن B1-B
اولین مدل این هواپیما در سال 1985 تحویل شد و بعد از آن از سال 1986 به خدمت نیروی هوایی آمریکا در آمد و تا به امروز در سمت خود باقی است، هر چند که به تدریج ظهور بمب افکن هایی چون B-2 عرصه را بر وی تنگ کرده اند. این هواپیما برای پرواز به چهار خدمه شامل خلبان اصلی، افسر تهاجم، افسر دفاع نظامی و فرمانده هواپیما نیاز دارد. همچنین سقف پروازی این هواپیما، يعنی حداکثر ارتفاعی که هواپیما قابلیت پرواز را دارد) حدود 9100 متر یا 30000 فوت است. قیمت این هواپیما حدود 200 میلیون دلار است که رقم واقعاً سر سام آوری براي دارنده آن است و هزینه نگهداری آن نیز نسبتاً چیزی از قیمت آن کم ندارد. البته برنامه هایی برای بهینه سازی و بهبود بخشی از امکانات و توانایی های این بمب افکن قدرتمند و مخوف در دست تکمیل است که تا چند ماه آینده کامل شده و باز شاهد هواپیمای بمب افكن پیشرفته تر و توانمندتری از پیش باشيم.

نظر یادتون نره ه ه ه ه

TU-160 BLACKJACK



قرار بود توپولف ،۱۶۰ قدرتمندترین هواپیمای بمب افکن روسیه، در ۱۸ دسامبر ،۱۹۸۱ همزمان با سالروز تولد «لئونید برژینف»، رئیس جمهور وقت شوروی برای انجام نخستین پرواز آزمایشی در آسمان جلوه گر شود، اما سه هفته پیش از این تاریخ، که در حقیقت روز قدرت نمایی نظامی – هوایی شوروی در مقابل ساخت هواپیمای B-1 آمریکا محسوب می شد، ماهواره جاسوسی آمریکا، در حرکتی تمسخر آمیز آخرین اطلاعات محرمانه ساخت این بمب افکن را منتشر کرد و در مطبوعات خود نام «بلک جک» black jack بر آن گذاشت.

این تنها ترفند برای کاستن وجهه نظامی – هوایی شوروی نبود، بلکه در نخستین پرواز آزمایشی، یکی از دو نمونه توپولف ۱۶۰ در حین پرواز ناپدید شد و باز رسانه های جهان، خصوصا آمریکا و شوروی را فاش کننده اندوه دوم دولتمردان شوروی کرد.

گمان می رفت ساخت توپولف ۱۶۰ که برگرفته از توپولف ۱۴۴ و میازیشچف M-18 و سو خو بود به شرکت میازیشچف سپرده شود، اما به منظور کم کردن هزینه ها و صرفه جویی در زمان آزمایش ها ساخت بلک جک به شرکت توپولف سپرده شد و سرپرستی پروژه را نیز و. ن. بینژنیوک بر عهده گرفت.



به رغم تمامی مشکلات، ساخت بلک جک در ۱۹۸۴ در کارخانه گوربانف کازان، تحت نظر نیروی هوایی شوروی آغاز شد. در ابتدا قرارداد روی ساخت ۱۰۰ فروند توپولف ۱۶۰ بسته شد، اما با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ساخت توپولف ۱۶۰ با ۲۵ فروند خاتمه یافت. در کشاکش رویدادهای تاریخی فروپاشی شوروی، ۱۹ فروند از توپولف ۱۶۰ و ۲۱ فروند توپولف ۹۵ (Tu- 95 MSBears) در هنگ ۱۸۴ اوکراین نگهداری شد تا اینکه کارخانه گوربانف کازان دستور تکمیل پروژه توپولف ۱۶۰ را از وزارت دفاع روسیه دریافت کرد. «نیل هیرولین»، مدیر این کارخانه هزینه تکمیل پروژه را ۴۵ میلیون روبل اعلام کرد و این مبلغ با کمترین مخالفتی از سوی وزارت دفاع روسیه پذیرفته شد. در همان روزها دولت روسیه تمامی سعی و تلاش خود را برای بازپس گیری توپولف های ۱۶۰ از اوکراین به کار بست و اوکراین را با انعقاد یک قرارداد موظف کرد تا در قبال بدهی دریافت گاز، توپولف های ۱۶۰ و ۹۵ را به روسیه بازگرداند. حال روزگار برگشته بود؛ اوکراین فروشنده توپولف ها و روسیه خریداری بود که سر قیمت و قرارداد باید چانه می زد. این قرارداد تیتر یک بسیاری از روزنامه های روز ۲۳ فوریه ۱۹۹۵ روسیه را به خود اختصاص داد و طنز مطبوعات روسیه شد. اما هدف روسیه جدی تر از آن بود که به مسائل حاشیه ای بپردازد. کمتر از دو سال قرارداد اوکراین – روسیه وارد مرحله اجرایی شد و در ۱۹ ژوئن ،۱۹۹۶ دینکین، رئیس نیروی هوایی روسیه موفق به بازدید توپولف های ۱۶۰ و ۹۵ روسیه در خاک اوکراین شد. گزارش او از وضعیت هواپیماها خرسند کننده نبود. او به مقامات ارشد خود نوشت: متاسفانه هواپیماها در چنان وضعیت بدی قرار دارند که به سختی می توان از آنها استفاده کرد. از این رو خریداری توپولف ها باز به تعویق افتاد و اندکی از التهاب های مطبوعات روسیه کاست.

اوکراین که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی درصدد بود از این بمب افکن های پرسروصدا و خبر ساز خلاصی یابد، در جولای ،۱۹۹۹ وزیر دفاع خود، کوزموک را در صحنه مطبوعات ظاهر کرد تا اعلام کننده آمادگی رسمی کیف برای ارائه «۱۰ بمب افکن استراتژیک توپولف ۱۶۰ و ۱۵ فروند توپولف ۹۵» به جای بدهی گاز به روسیه باشد.

در ۱۲ اکتبر ۱۹۹۹ نیز نیروی هوایی روسیه صراحتاً اعلام کرد «موافقتنامه روسیه – اوکراین این اجازه را به اوکراین می دهد که با تحویل ۱۱ بمب افکن استراتژیک بخشی از بدهی چند میلیونی مربوط به انرژی گازش را بپردازد. » اما مذاکرات چند دوره ای به دلیل اختلاف بر سر قیمت گذاری توپولف ها نهایتاً به پیمان نامه ای شامل تحویل ۸ فروند توپولف ۱۶۰ و ۳ فروند توپولف ۹۵ شد. باقی بدهی گاز اوکراین نیز با تحویل ۱۱ بمب افکن استراتژیک و ۶۰۰ موشک هوا به هوا در اواسط فوریه ۲۰۰۲ به روسیه پرداخت شد. (قیمت پیشنهادی اوکراین ۲۵ میلیون دلار برای هر فروند بود).

در اجرای مرحله اول پیمان نامه ابتدا ۲ بمب افکن توپولف ۱۶۰ از پایگاه پریلوکی در منطقه چرنیکوف اوکراین به پایگاه هوایی انگلس روسیه پرواز کرد و موشک های هوا به هوا نیز از طریق راه آهن به روسیه منتقل شد. ۳ بمب افکن توپولف ۹۵ و ۶ توپولف ۱۶۰ نیز از اکتبر ۱۹۹۹ به روسیه بازگردانده شد.

و امروز توپولف ۱۶۰ یا همان بلک جک با پشتی خمیده و سری باریک، بال های متغیر که ۴ موتور توربوفن SAMARA-NK 32TRDDF زیر آن قابل جاسازی است، همچنان قدرتمندترین بمب افکن نظامی روسیه محسوب می شود.

بال های متغیر که از ۲۰ تا ۶۵ درجه قابل حرکت هستند به TU-160 این امکان را می دهد که با سرعتی مافوق صوت و مادون صوت پرواز کند. بلک جک قادر است در هر ثانیه ۶۰ تا ۶۰ متر صعود عمود داشته باشد و به ارتفاع هایی تا ۱۵ هزار متر دست یابد. همچنین در حین پرواز می تواند به وسیله دو هواپیمای سوخت رسان IL-78 و ZMS-2 سوخت گیری کند و پروازی بدون توقف داشته باشد.

دو محفظه تسلیحاتی بلک جک توانایی حمل موشک ها و بمب هایی از قبیل موشک استراتژیک کروز، موشک کوتاه برد هدایت شونده SRGM و بمب های اتمی و غیراتمی را دارد. موشک های کوتاه برد هدایت شونده و استراتژیک کروز به توپولف ۱۶۰ قدرت حمله اتمی به هدف های ثابت از پیش تعیین شده را می دهد. هر چند که امروز با تکمیل پروژه و مسلح شدن به تجهیزات غیر اتمی مدرن، امکان حمله به اهداف متحرک و تاکتیکی را نیز یافته است.

توپولف ۱۶۰ به ترکیبی از دو سیستم پیشرفته هوانوردی و هدف گیری مجهز است که متشکل از رادار (برای شناسایی اهداف زمینی و دریایی در مسافت های طولانی)، دستگاه های هدف گیری، بمب نوری – الکترونیکی و سیستم رهگیری زمینی است.

بلک جک به صندلی پرتاب شونده K-36DM نیز مجهز است.

تجهیزات کابین خلبان از نوع الکترو مکانیکی است و اهرم های کنترل موتور هواپیما بین صندلی های خلبان تعبیه شده است. حتی یک محل استراحت برای خلبان، یک سرویس بهداشتی و یک محفظه برای گرم کردن غذا در محوطه داخلی هواپیما منظور شده است.

آخرین تحقیقات روی بلک جک برای طراحی سکوی معلق حمل بورلاک [Burlak= وسیله نقلیه معلق فضایی که برای حمل محموله هایی به وزن ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم در مناطق قطبی و در ارتفاع ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر از سطح دریا استفاده می شود] معطوف شد. در این طرح بورلاک که موتوری با سوخت جامد و بال مثلثی شکل دارد، زیر بدنه بلک جک جاسازی می شود.
مشخصات
نام _________________________________________توپو� �وف-۱۶۰
وظیفه ______________________________________ بمب افکن استراتژیک لانگ رنج
کشور سازنده ________________________________ روسیه
طراح _______________________________________ شرکت توپولوف
سازنده _____________________________________ هواپیما سازی کازان
مبنای قدرت _________________________________ ۴ موتور توربوفن مدل

SAMARA-NK 32TRDDF
فشار موتور __________________________________ ۲۵۰۰۰ کیلو گرم (هرکدام)
طول _______________________________________ ۱/۵۴ متر
ارتفاع ______________________________________ ۱/۱۳ متر
طول بالها ____________________________________ حداقل ۶/۳۵ متر و حداکثر ۷/۵۵
سرعت ______________________________________ ۲۲۰۰ کیلومتر بر ساعت
سقف پرواز ___________________________________ ۱۶۰۰۰ متر
وزن (خالی) ___________________________________ ۰۰۰/۱۱۰ کیلوگرم
وزن سوخت ___________________________________ ۶۰۰/۱۴۸ کیلوگرم
حداکثر وزن هنگام برخواست ______________________ ۰۰۰/۲۷۵ کیلوگرم
بار معمولی ___________________________________ ۰۰۰/۹ کیلوگرم
حداکثر بار ____________________________________ ۰۰۰/۴۰ کیلوگرم
رنج پروازی ___________________________________ ۰۰۰/۱۴ کیلومتر(بار معمولی)
۵۰۰/۱۰ کیلومتر (حداکثر بار)
سقف سرویس _________________________________ ۰۰۰/۱۵ متر
سرعت صعود __________________________________ ۶۰ الی ۷۰ متر در ثانیه
خدمه ________________________________________ ۴ نفر
قیمت ________________________________________ ؟؟؟
سال شروع به ساخت __________________________ ۱۹۷۵ م
اولین پرواز ___________________________________ ۱۹/۱۲/۱۹۸۱ م
تولید انبوه ____________________________________ ۱۹۸۴ م
تسلیحات _____________________________________
۱۲ عدد موشک اچ-۵۵ و یا ۲۴ عدد اچ-۱۵ ، اچ-۵۹ ، اچ-۳۵ ، اف آ بی ۵۰-۷۰-۱۰۰-۲۵۰-۵۰۰-۱۵۰۰ ، کاب ،

اما خبری تازه:

ارتش روسیه مجهز به بمب افکن تو-۱۶۰ می شود

“الکساندر زلین” فرمانده کل نیروهای هوایی فدراسیون روسیه سه شنبه به خبرنگاران اطلاع داد که یک بمب افکن استراتژیک دیگر از نوع “توپولف-۱۶۰″ در ماه آپریل به نیروهای هوایی کشور عرضه می شود.وی افزود که پیشبینی می شود در سال جاری ۳-۴ فروند از این نوع هواپیما به نیروهای هوایی تحویل داده شوند.هم اکنون در نیروهای هوایی فدراسیون روسیه ۱۵ فروند توپولف-۱۶۰ وجود دارد. در کل طی چند سال آینده قرار است تعداد این بمب افکن ها به ۳۰ فروند رسانده شود.
 

نظر یادتون نره ه ه ه ه

F-5 به عنوان یک جنگنده صادراتی ارزان قیمت در راستای برنامه های کمک نظامی به کشورهای هم پیمان آمریکا تولید شد. F-5 یک جت جنگنده دو موتوره کوچک با سطح بال کم و بهینه سازی شده جهت تعمیر و نگهداری آسان بود. F-5 هیچگاه در مقیاس وسیع توسط نیروی هوایی آمریکا به کار گرفته نشد ؛ اما به واسطه داشتن خصوصیات مشابه با MIG-21 ، از آن به عنوان هواپیما متخاصم ( در مانورهای هوایی ) استفاده می شد. F-5A ( که ۷۹۹ فروند از آن تولید شد) یک هواپیمای بسیار ابتدایی با حداقل تجهیزات بود ، حال آنکه F-5 E Tiger II ( که ۱۱۶۶ فروند از آن تولید شد) دارای قابلیتهای بسیار بیشتری بود. نهایتاٌ هواپیمای اصلاح شده و تک موتوره F-5G با نام جدید F-20 تولید شد. دستکم ۲۸ کشور F-5 را به کار گرفتند.

ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــ
مشخصات مدلهای A و E هواپیمای F-5
F-5A Freedom Fighter

نوع: F-5A
کشور سازنده : آمریکا
ماموریت : جنگنده
سال ورود به خدمت : ۱۹۶۳
سرنشین : ۱ نفر
موتورها : ۲ ۱۸۰۰ kg G.E. J85-GE-13
سطح بال : ۱۵٫۷۹ m2
طول بال : ۷٫۷۰ m
طول : ۱۴٫۳۸ m
ارتفاع : ۴٫۰۱ m
وزن بدون تسلیحات : ۳۶۶۷ kg
حداکثر وزن : ——
حداکثر سرعت : ۱۴۹۰ km/h
برد : ۱۵۲۰۰ m
سقف پرواز : ۱۵۲۰۰ m
تسلیحات : دو توپ ۲۰mm
قیمت هر فروند : ۵ میلیون دلار
————————————————� �——
Northrop F-5E Tiger II

نوع: F-5E
کشور سازنده : آمریکا
ماموریت : جنگنده
سال ورود به خدمت : ۱۹۷۳
سرنشین : ۱ نفر
موتورها : ۲ ۲۲٫۲۴ kN G.E. J85-GE-21A
سطح بال : ۱۷٫۲۸ m2
طول بال : ۸٫۱۳ m
طول : ۱۴٫۶۸ m
ارتفاع : ۴٫۰۸ m
وزن بدون تسلیحات : ۴۴۱۰ kg
حداکثر وزن : ——
حداکثر سرعت : ۱٫۶۴ ماخ
حداکثر برد : ۲۸۶۰ km
سقف پرواز : ۱۵۷۹۰ m
تسلیحات : دو توپ ۲۰mm
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــ
F-5 یک جنگنده مافوق صوت با قیمت پایین ، تعمیر و نگهداری آسان و قابلیت کاربرد چندگانه است. بیش از ۲۰۰۰ فروند هواپیمای F-5 توسط نیروی هوایی آمریکا جهت استفاده کشورهای هم پیمان آمریکا ساخته شد. F-5 که به هواپیمای آموزشی T-38 ساخت کارخانه نورث روپ شباهت دارد ، برای ماموریتهای متنوع پشتیبانی زمینی و رهگیری هوایی مناسب است. نخستین پرواز F-5 در ۳۰ جولای ۱۹۵۹ انجام و تحویل آن به فرماندهی تاکتیکی هوایی جهت آموزش خلبانان خارجی در آوریل ۱۹۶۴ آغاز شد. خلبانانی از ایران و کره جنوبی اولین کسانی بودند که جهت هدایت F-5 آموزش دیدند. سپس خلبانانی از نروژ ، یونان ، تایوان ، اسپانیا و سایر ملل جهان آزاد که F-5 را در اختیار داشتند ، تحت آموزش قرار گرفتند.

یک نمونه آموزشی از هواپیمای F-5 موسوم به F-5B نخستین پرواز خود را در فوریه ۱۹۶۴ انجام داد. در سالهای ۶۷- ۱۹۶۶ ، یک اسکادران از هواپیماهای F-5 نیروی هوایی آمریکا به منظور سنجش قابلیتهای عملیاتی این هواپیما به ماموریتی رزمی در جنوب شرق آسیا اعزام شد.
F-5 E Tiger II یک نمونه بسیار بهبود یافته تر نسبت به نمونه قبلی (F-5A Freedom Fighter ) بود. در طراحی مجدد به مدل E به عنوان یک جنگنده برتری هوایی مانورپذیر ، سبک وزن و ارزان قیمت ، یک سیستم رادار کنترل آتش هوا به هوا و یک سیستم نشانه روی محاسبه گر زاویه افزوده شد. موتورهای نیرومندتر J85 مستلزم افزایش طول و عرض هواپیما بود. طراحی مجدد بر روی ریشه بال جلو صورت گرفت تا به بال این هواپیما ، ویژگی دلتا شکل سه گانه را بدهد. نخستین پرواز F-5 E در ۱۱ اوت ۱۹۷۲ انجام شد و اولین واحد نیروی هوایی آمریکا که آن را دریافت کرد ، ۴۲۵th TFS at Williams AFB Arizona بود که مسئولیت آموزش خلبانان خارجی را جهت پرواز با F-5 بر عهده داشت. مشهورترین کاربرد Tiger II به عنوان هواپیمای متخاصم در آموزشگاه جنگ افزار جنگنده نیروی هوایی آمریکا در نوادا بود. خلبانان متخاصم اسکادران ۶۴ جنگ افزار جنگنده (۶۴th Fighter Weapons Squadron) ، در زمینه تاکتیکهای شوروی ، آموزش می دیدند و از هواپیماهای F-5 E به منظور شبیه سازی میگهای ۲۱ برای آموزش خلبانان نیروی هوایی آمریکا در مانورهای هوایی استفاده می کردند.

characteristics F-5E (Tiger IIمشخصات جنگنده (
ماموریت اصلی جنگنده سبک وزن
نیروی محرکه Two General Electric J85-GE-21B turbojets
تراست ۲x 5013 lb 2x 22.3 kN
حداکثر سرعت ۱۰۸۲ mph 1741 km
سرعت صعود اولیه ۵۷۴ ft/s 175 m/s
سقف پرواز ۵۱۸۰۰ ft 15790 m
برد ۲۳۱۴ miles 3724 km
شعاع عملیاتی ۱۹۰ miles 306 km
وزن خالی ۹۷۲۵ lb 4410 kg
حداکثر هنگام برخاست ۲۴۷۲۵ lb 11214 kg
طول بال ۲۶٫۷ ft 8.13 m
طول ۴۷٫۴ ft 14.45 m
ارتفاع ۱۳٫۳۵ ft 4.07 m
مساحت بال ۱۸۶ sq. ft 17.28 sq. m
تسلیحات قابل حمل میلیمتری) ۲۰( M39دو توپ;تسلیحات در زیر بالها تا میزان ۳۱۷۵کیلوگرم (موشکهای هدایت شونده بمب راکت توپ ، ECM یک موشک هدایت شونده در نوک هر بال)

نظر یادتون نره ه ه ه ه

بمب افکن سنگین قاره پيماي TU-160
هواپیمای بلک جک، که اغلب با کد Tu-160 شناخته می شود، بمب افکن سنگین وزن مافوق صوتی است که در طی دوران جنگ سرد به منظور شلیک موشک های ALCM یا موشک کروز شلیکی از هوا به مرحله طراحی و تولید رسید. این هواپیما ساخت شرکت توپولف بوده و با لقب بلک جک یا شلاق چرمی شناخته می شود. بلک جک امروزه سنگین وزن ترین و می توان گفت تا حدودی قدرتمند ترین بمب افکن حال حاضر دنیاست. این هواپیما قادر است تا اتفاع 16~17 كيلومتر صعود كرده و با ماکزیمم سرعتی معادل 2400 کیلومتر بر ساعت پرواز کرده و فاصله ای برابر با 14000 کیلومتر را بپیماید.


این هواپیما، به دلیل پرواز در سرعت های مافوق صوت، دارای سیستم بال متغیر است که بنابر سرعت موجود میزان به عقب رفتگی بال را توسط کامپیوتر تنظیم می نماید. این هواپیما برای تامین قدرت خود از چهار موتور قدرتمند NK-32 توربوفن مجهز به پس سوز بهره می جوید که هر جفت در یک طرف بدنه آرایش یافته و حتی دارای ورودی های هوای متغیر هستند. ارابه فرود این هواپیما شامل یک ارابه دو چرخی در دماغه یا جلوی هواپیما و دو ارابه شش چرخی در دو جفت، در میان موتورها می باشد. همچنین در امتداد جلو و عقب این چرخ ها محفظه های حمل تسلیحات در خط میانی وسط هواپیما تعبیه شده است. در دماغه این هواپیما، سیستم رادارای آبزور K قرار گرفته است که از آن هم برای اسکن آسمان و همینطور برای بررسی و مطالعه اهداف زمینی استفاده می شود. همچنین در دماغه رادار سپوکا نیز برای بررسی سطح زمین هنگام پرواز سینه مال یا بسیار نزدیک به زمین و در ارتفاعات پایین نیز تدارک دیده شده است. برای انجام عملیات سوخت گیری هوا به هوا با دقت بیشتر، لوله سوخت گیری در جلوی شیشه خلبانان قرار گرفته که عمل سوخت گیری را به مراتب ساده تر می سازد. در کابین تحت فشار این هواپیما، حداکثر چهار خدمه سوار بر صندلی های نجات موشکی می توانند به عملیات بپردازند که این افراد را خلبان، کمک خلبان، مهندس پرواز یا ناوبر و مسئول تسلیحات نظامی تشکیل می دهند.

تسلیحات یا همان موشک های کروز Kh-55SM در این بمب افکن در شش محفظه حمل می شوند. برای هدایت موشک ها، از سیستم پیشرفته راداری ناوبری/حمله اختاپوس که هم برای هدایت هواپیما و هم به منظور هدایت سلاح ها به کار برده می شود، استفاده می شود. این سیستم اطلاعات و مختصات محوری لازم را برای موشک های کروز شلیک شده به خوبی فراهم می آورد. همچنین این سیستم نقشه ای دیجیتالی را از سطح زمین قبل از پرتاب موشک به آن تحویل می دهد که عمل هدایت را دقیق تر می کند. همچنین این هواپیما می تواند با موشک های کوتاه برد کروز و یا حتی موشک های ضد تشعشع نیز تجهیز شود. بال های متغیر این هواپیما کلاً می تواند در سه حالت ۲۰ درجه برای فرود، ۳۵ درجه برای کروز یا گشت زنی عادی در آسمان و ۶۵ درجه برای پرواز در سرعت های بالا قرار گیرد. در حالتی که بال ها کاملاً به عقب برگشته اند، از سطح داخلی بال ها فلپ هایی به صورت عمودی روی هر بال بلند می شوند که نقش ایجاد ثبات را در سرعت های بالا ایفا می کنند. این هواپیما برای دفاع از خود از انواع موشک های حرارتی مادون قرمز، مغشوش کننده رادار و پرتاب کننده فلر یا همان گوی های آتشین گمراه کننده موشک حرارتی برخوردار است. در انتهای مخروطی دم هواپیما، چترهای فرود آن قرار داده شده اند که به کاهش سرعت در هنگام فرود کمک می کنند. با انجام عملیات ارتقاء بر روی این هواپیما، انتظار می رود که تا سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ در خدمت باقی مانده و پرواز نمایند

نظر یادتون نره ه ه ه ه

تست اولیه جدیدترین رادار ایرانی با برد چندهزار کیلومتر



"صاایران" از جمله شرکت‌هایی است که هم برای کاربران بخش غیرنظامی و هم در بخش دفاع بخوبی شناخته شده است.

حضور موثر در طراحی و ساخت سیستم‌های کامپیوتری و مخابراتی در بخش غیر دفاع در کنار دستیابی به فناوری های بسیار پیشرفته الکترونیک، رادار، بی سیم، آی تی و ارتباطات در بخش دفاعی، صاایران را به یک شرکت بزرگ منطقه ای تبدیل کرد که امروز می تواند علاوه بر تجهیزات و سامانه های مخابراتی و الکترونیکی، فناوری‌ها و علوم پیشرفته در زمینه سامانه های با تکنولوژی بالا را به بیش از چهل کشور جهان صادر کند.

31 مرداد، روز صنعت دفاعی فرصتی شد تا در گفتگویی یک ساعته با ابراهیم محمودزاده مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مروری اجمالی داشته باشیم بر عملکرد و دستاوردهای این شرکت در بخش های مختلف دفاعی.

نحوه رصد تحرکات دشمنان فرامنطقه ای، برنامه های آینده فضایی جمهوری اسلامی ایران، اقدامات صورت گرفته برای دستیابی به پیشرفته ترین سامانه های راداری، جایگاه ایران در بین کشورهای جهان در عرصه فناوری های نوین و هوشمند و جدیدترین اخبار از تست اولیه رادار ایرانی با برد چندهزار کیلومتر از جمله مباحثی بود که معاون وزیر دفاع به آنها اشاره کرد.

معرفی بالگرد پیشرفته NH-90



در تاریخ 1 سپتامبر سال 1992، قراردادی با شرکت صنایع NATO Helicopter Industries (NHI) برای طراحی و توسعه بالگرد NH-90 توسط NAHEMA (NATO Helicopter Management Agency) منعقد شد.کمپانی NH متشکل 3 شرکت با 4 ملیت مختلف شامل شرکت ایتالیایی آگوستا وستلند ، شرکت یوروکوپتر(مشترک بین آلمان و فرانسه) و شرکت استورک فوکر هلند است.

این کنسرسیوم کار خود را با ساخت نمونه اول (PT-1) در سال 1993 آغاز نمود،(PT-1) نخستین پرواز خود را در 18 دسامبر سال 1995 با موفقیت به انجام رساند.نمونه دوم (PT-2) نیزدر 19 مارس 1997 و نمونه سوم (PT-3) در 27 نوامبر 1998 پرواز کردند.

این بالگرد در دو نوع اصلی توسعه داده شد.نوع اول (NH-90 TTH) مدل تاکتیکی برای حمل و نقل و نوع دوم (NH-90 NFH) مخصوص نیروی دریایی و برای نشست و برخاست بر روی ناو

مدل NFH :

این بالگرد قابلیت نصب و پرتاب موشکهای ضد کشتی(ضد جنگ واحد سطح - ASuW) و اژدرهای ضد زیر دریایی (جنگ ضد زیر دریایی - ASW) را دارد.از دیگر قابلیتهای این بالگرد ،تجهیز آن به سیستمهای هشدار قفل رادار، لیزر و سیستم دفاع از خود الکترونیکی برای پخش chaff/flare است . این مدل از بالگرد ها برای پرواز در شب و روز و در هر شرایط آب و خوایی و همچنین در برابر عوارض ناشی از حرکت کشتی ها تجهیز شده اند.

با توجه به امکانات اضافه شده به این مدل نقش های اضافی همچون حمایت از دفاع ضد هوایی در میدان نبرد،تأمین تدارکات از راه هوا،جستجو و نجات،حمل و نقل سربازان در نظر گرفته شده است.

مدل TTH :

این بالگرد قابلیت حمل 20 نفر یا 2,500 کیلوگرم محموله ، برای عملیات های تاکتیکی مثل هلی بورن(HeliBorne) و جستجو و نجات و حمل و نقل سربازان به میدان نبرد، بسیار مناسب است.این بالگرد با استفاده از اتصالات خاص و تغییرات اندک می تواند برای عملیات امداد و نجات و حمل مجروحین تطبیق داده شده و 12 برانکارد مخصوص حمل مجروحین را حمل کند.

نقش های ویژه ای که برای این بالگرد وجود دارد شامل تخلیه پزشکی(12 مجروح)،عملیات ویژه،جنگ الکترونیک،پست فرواندهی هوابرد،تخلیه چتربازان،حمل و نقل VIP و آموزش پرواز می باشد.

بالگرد NH-90 از دو تیپ موتور شامل RTM322-01/9 ساخت شرکت رولزرویس و T700/T6E1 ساخت شرکت فیات اویو استفاده می کند. موتور T700/T6E1 در هلیکوپترهای ایتالیایی استفاده شده و مابقی از موتور RTM322-01/9 شرکت رولزرویس استفاده می کنند.

کاربران:

این بالگرد در حال حاضر در کشورهایی همچون عربستان سعودی ، استرالیا ، بلژیک ، فنلاند ، فرانسه ، آلمان ، یونان ، ایتالیا، هلند ، نیوزلند ، نروژ ، عمان ، پرتقال ، اسپانیا و سوئد در حال خدمت است.

بالگرد NH-90 جزو پیشرفته ترین بالگردهای حمل و نقل نفرات و تجهیزات در دنیاست. تا کنون بیش از 360 فروند از این بالگرد تولید شده که 11 کشور عضو پیمان ناتو و چند کشور دیگر از آن بهره مند هستند.در حال حاضر نیز کشورهایی از اروپا،آسیا و به دنبال آن از استرالیا در حال دریافت و بکارگیری این بالگرد توانمند هستند.

مشخصات :

- خدمه : 2 نفر

- ظرفیت : 20 سرباز / 12 برانکار مخصوص حمل مجروح/ 2 پالت مخصوص حمل بار ناتو(هر کدام 10تن)

- طول روتور: 16.13 متر

- وزن خالی : 5.4 تن

- حداکثر وزن حین تیک اف : 10.6 تن

- طول : 16.13 متر

- ارتفاع : 5.23 متر

- وزن بار قابل حمل در کارگو : 2500 کیلو گرم

- تعداد نفرات قابل حمل : 20 نفر

- قدرت موتور : 2 *2230 اسب بخار

عملکرد:

- حداکثر سرعت : 300 کیلومتر بر ساعت

- برد عملیاتی با وزن استاندارد : 800 کیلومتر

- سقف پرواز : 6000 متر

- میزان صعود : 480 متر بر دقیقه

موتورها :

- 2× Rolls-Royce Turbomeca RTM322-01/9 turboshaft, 1,662 kW (2,230 shp) each

- 2× General Electric T700-T6E turboshafts, 1,577 kW (2,115 shp) each

تجهیزات ناوبری :

Two inertial nav units with embedded GPS -

- One radar altimeter

- One doppler velocity sensor

- Two air data systems and one ADF and two multi-mode receivers (VOR, ILS, DME)

بالگردهای مشابه :

- AgustaWestland AW101

- Mil Mi-17

- Mil Mi-38

- CH-148 Cyclone

- Eurocopter EC 725

- Eurocopter AS332 Super Puma

- Sikorsky MH-60R Seahawk

ویژگیهای خاص :

- پرواز در چهار جهت با استفاده از سیستم پیشرفته fly-by-wire

- کابین تمام دیجیتال با نمایشگرهای چندکاره (multi-function)

- رمپ عقب برقی

- واحد قدرت کمکی (APU)

- روتورها و دم تاشو

- هشدار دهنده های اتوماتیک نزدیک شدن به زمین

- سیستم ذخیره صدای داخل کابین و اطلاعات پروازی

- رادار هواشناسی

- نمایشگر بر روی هلمت خلبان

معرفی بالگرد چند منظوره CH_148 CYCLONE (گردباد سیکورسکی)



حتما دوستان با شنیدن نام سیکورسکی یاد بیادماندنی ترین بالگردهای ساخته شده به دست بشر می افتند که البته انتظار به حقی هم می باشد چرا که در ساخت بهترین ها همیشه رتبه یک را از آن خود کرده است و در مورد این بالگرد چند منظوره هم این مورد کاملا مشهود است.

بالگرد دو موتوره سایکلن به سفارش ارتش کانادا که جز اولین کاربران این پرنده خواهد بود در حال ساخت و توسعه می باشد .

این پرنده اولین پرواز خو را در 15 نوامبر سال 2008 انجام داد و به تمام کارشناسان نظامی ثابت کرد تنها یک کپی بی ارزش از بالگرد S-92 ساخت سیکورسکی نخواهد بود بلکه یک بالگرد دوزیست مانند شینوک خواهد بود که توانایی نشستن در مدت کوتاهی در آب را نیز خواهد داشت.



این پرنده از همان ابتدا به عنوان جانشینی برای CH_124 سی کینگ بود.گرچه کنار گزاشتن چنین بالگردی که به مدت بیشتر از 40 سال خدمتی بی نظیر به ارتش های دنیا کرده بود برای هر ارتشی در دنیا غم انگیز خواهد بود اما ارتش کانادا انتظار یک بالگرد بهتر را از سیکورسکی داشت که بعد از پرواز اولین نمونه کاملا در مورد به خدمت گرفتن سایکلون مطمئن شد.



ناوگان دریایی و هوایی کانادا این بالگرد را برای هدایت عملیات های ضدزیردریایی (ASW) و همچنین پایش و جستجو و نجات (SAR) در نظر دارند و امیدوار هستند تا پایان سال 2013 تمام 28 فروند سفارش داده شده در اختیارشان قرار گیرد.



در ماه می سال 2010 تصمیم به ارتقای موتور این پرنده گرفته شد که همین تصمیم باعث تاخیر در برنامه تحویل 28 فروندی سایکلون ها شد .در ابتدا شرکت جنرال الکتریک تصمیم به ساخت موتور جدیدی بر پایه موتور CT7-8A1 گرفت .

چرا که خوده CT7-8A1 سایکلون را سنگین تر میکرد و قدرت مانور این پرنده را به طرز محسوسی کاهش میداد.

سرانجام جنرال الکتریک قول ساخت موتور CT7-8A7 در سال 2012 را به فرماندهان نظامی کانادا داد تا آنها در نهایت موتوری با همان اندازه اما دارای 10 درصد قدرت بیشتر در اختیار داشته باشند.جالب اینجا بود که جنرال الکتریک ادعا کرد موتور جدید با قدرت بیشتر دارای مصرف سوخت کمتری نسبت به نمونه های قبلی می باشد!!



تمام اسکلت این بالگرد از فلز و مواد کامپوزیت ساخته شده.همچنین تیغه های این پرنده که با طراحی مهندسین شرکت سیکورسکی به گونه کاملا مشهودی تبدیل به یکی از کم صدا ترین ها در نوع خود و همچنین در عین حال پرقدرت ترین ها شدند.در تصویر زیر میتوانید روتور اس 92 را که تقریبا همان روتور این پرنده می باشد ملاحظه کنید.



بالگرد CH_148 مجهز به تجهیزات کشف و موقعیت یابی زیر دریایی در حین مامورت های ASW می باشد.

همچنین در مواردی د که در خطر باشد توانایی تجهیزات منحرف کننده موشک ها ی قفل شده را داراست.

همچنین مجهز به Sonobuoy آکوستیک می باشد.(تجهیزاتی که در سطح آب شناور هستند و امواج سونار و رادیویی به زیر آب جهت مقابله با زیر دریایی ارسال می کنند). که توسط شرکت جنرال داینامیکره کانادا ساخته شده است.

همچنین مجهز به رادار APS-143B و تجهیزات الکترو اپتیکال و فلیر و همچنین چشم تیز بین SAFIRE III می باشد که در زیر تصویر این مدل دوربین اپتیکی و حرارتی را میتوانید مشاهده کنید.



مشخصات کلی:

خدمه:4 نفر

ظرفیت:6 نفر در حالت لود برای ماموریت و بالای 22 نفر در حالت معمولی!

ماکسیمم وزن برخاست:12993 کیلوگرم

توان:دو عدد موتور General Electric CT7-8A7 با قدرت 3000 شفت اسب بخار برای هر کدام

بالاترین سرعت:306 کیلومتر در ساعت

سرعت کروز:254 کیلومتر در ساعت

سقف پروازی:4572 متر

تسلیحات: یک عدد تیربار و دو عدد اژدر Mark 46 که در زیر میتوانید تصویر مربوط به این اژدر را ببینید

تصویر موتور General Electric CT7-8A7



تصویر گردباد سیکورسکی




1-سیستم اخطار دهنده نزدیک شدن موشک به چاپر

AN/AAR-47 2-رادار تعیین موقعیت و هویت (ای اس ام)

AN/ALQ-210. 3-محل مخزن اقدام متقابل (بدون واسطه با رادار اخطار دهنده)

4-اژدر MK-46

5-محل اتصال رادار سونار عمقی(این رادار شکل بسیار جالبی دارد)

6-محل قرار گیری رادار سنابوی(ضد زیردریایی)

Sonobuoy -7 محل قرار گیری رادار چند کاره APS-143B(V)3 (چشم اقیانوس)

8-جلونگر فروسرخ STAR SAPHIRE III با دوربین های چندحالته حرارتی(چشم تیز بین این پرنده)

9-نگه دارنده انتن فرکانس بالا

10-بالابر

رونمایی از جنگنده جدید Sukhoi T-50 در نمایشگاه هوایی MAKS 2011



روسیه نخستین جنگنده رادار گریز خود که به عنوان نمونه ارزانتر اف-۲۲ آمریکا طراحی شده را به نمایش گذاشته است. سوخوی تی-۵۰ که به طور مشترک با هند ساخته شده برای اولین بار روز چهارشنبه در نمایشگاه هوایی ۲۰۱۱ ماکس در نزدیکی مسکو به پرواز درآمد و بدین ترتیب روسیه و هند در کنار چین و آمریکا چهار کشوری در جهان هستند که هواپیماهای رادار گریز را در اختیار خواهند داشت.

به گزارش «تابناک»، بر اساس خبری که «بی بی سی» منتشر کرده، این هواپیمای مافوق صوت با هدف برابری با تازه ترین مدل مشابه آمریکایی ساخته شده و قادر به انجام مانورهایی است که در هواپیماهای قدیمی تر ممکن نبود و روسیه قصد ساختن هزار فروند از این جت ها در دهه های آینده را دارد و انتظار می رود که هند تا ۲۰۰ فروند از آنها را بخرد. با این حال تولید کامل آن تا ۲۰۱۵ آغاز نخواهد شد.



«میخائیل پوگوسیان» رئیس شرکت «یو اِی سی» روسیه که هواپیما را ساخته است گفت: جت تی-۵۰ نه فقط ستون فقرات نیروی هوایی روسیه بلکه نیروی هوایی هند را تشکیل خواهد داد. او گفت انتظار می رود نیروی هوایی روسیه تا ۲۰۰ عدد از این هواپیماها را بخرد که جایگزین جنگنده اس یو-۲۷ خواهد شد.

بنابر این گزارش، پرواز آزمایشی تی-۵۰ که ابتدا قرار بود در سال ۲۰۰۷ تولید شود مکررا به دلیل مشکلات فنی عقب افتاد. این جنگنده بالاخره در ماه ژانویه سال گذشته برای اولین بار به طور مخفیانه آزمایش شد. سوخوی تی-۵۰ که در هر هوایی قادر به عملیات است، توانایی پرش در باندی ۳۰۰ تا ۴۰۰ متری و حمله همزمان به اهداف زمینی و هوایی را دارد.

رسانه های روسیه سال گذشته گزارش دادند که تا ۱۰ میلیارد دلار خرج طراحی و ساخت این جنگنده شده است اما بهای هر فروند در نهایت ۱۰۰ میلیون دلار خواهد بود.



انتشار این خبر در حالی صورت می گیرد که چین هم در ابتدای سال 2011، اعلام کرد که این کشور اولین جنگنده رادار گریز (استیلت) خود را با موفقیت آزمایش کرده است. رئیس جمهور چین اتفاقا زمانی خبر موفقیت کشورش را در تولید این جنگنده های رادار گریز اعلام کرد که رابرت گیتس وزیر دفاع وقت آمریکا در حال دیدار از چین بود.

رابرت گیتس، با اشاره به برنامه‌های دولت چین برای تولید اولین جت‌های جنگنده رادار گریز، گفته بود: به نظر می‌رسد چین در روند تولید این نوع جت‌ها، به مراتب بیش از پیش‌بینی نهادهای اطلاعاتی آمریکا، پیشرفت کرده است. پیشرفت‌های نظامی اخیر چین به حدی است که می ‌تواند قابلیت‌های آمریکا را در منطقه اقیانوسیه با خطر روبه‌رو کند.

گفتنی است بودجه نظامی چین در سال ۲۰۱۰ رسما ۷۸ میلیارد دلار اعلام شد اما بودجه نظامی آمریکا بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار است که هنوز بالاترین بودجه نظامی در جهان به شمار می رود.

شن یانگ J-11 (نام کامل:Jianji-11 یا Jian-11) کپی چینی جنگنده برتری هوایی Su-27 (نام گذاری ناتو:فلانکر) ساخت روسیه است که توسط شرکت هواپیمایی شن یانگ چین توسعه داده شده است.نمونه های اولیه جنگنده J-11 از کیت ها و تجهیزات روسی به کار رفته در جنگنده Su-27SK استفاده می کند.نمونه چند منظوره و بهینه سازی شده این جنگنده که با نام J-11B شناخته می شود بر اساس بدنه جنگنده های Su-27SK و نمونه اولیه یعنی Jian-11 طراحی و ساخته شده است اما از سامانه ها و سیستم های خودکار الکترونیکی و همینطور تسلیحات ساخت چین بهره می برد.به احتمال زیاد به غیر از نمونه های اولیه دیگر نمونه های جنگنده J-11 از موتور جت توربوفن بومی FWS-10A (تایهانگ) استفاده می کنند.

J-11

در سال ۱۹۹۲ چین به جمع کاربران جنگنده سوخوی Su-27 پیوست.در سال ۱۹۹۵ روسیه و چین بر سر تولید تحت لیسانس جنگنده تک سرنشینه Su-27SK در چین به توافق دست یافتند.در همان سال شرکت های سوخو و شن یانگ قراردادی را به ارزش ۲٫۵ میلیارد دلار به منظور تولید تحت لیسانس ۲۰۰ فروند جنگنده Su-27SK با نام J-11 امضا کردند.بر اساس شرایط این توافق نامه شرکت های سوخو و KnAAPO مسئول ساخت و تحویل کیت ها به شرکت شن یانگ هستند و این شرکت نیز مسئولیت مونتاژ آن ها را دارد.روسیه و چین همچنین توافق کرده اند که روسیه اجازه دهد که به صورت تدریجی از برخی سامانه ها و سیستم های چینی در جنگنده J-11 استفاده شود.طبق گزارشات شرکت شن یانگ توانسته است با استفاده از شرایطی که در قرارداد ذکر شده است به این توانایی دست یابد تا جنگنده های J-11 را به صورت مستقل و با تجهیزات چینی تولید کند.اولین جنگنده J-11 در سال ۱۹۹۸ پس از مونتاژ در چین وارد خدمت شد اما به دلیل مشکلات فنی تولید انبوه آن از سال ۲۰۰۰ شروع شد.منابع روسی تایید کرده اند که تا سال ۲۰۰۲ ، ۴۸ فروند جنگنده J-11 تولید شده بود و یک منبع دیگر اظهار می دارد که ۴۸ فروند دیگر در بین سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ تولید شده است.با این حال شرکت شن یانگ اعلام کرد به زودی همه ۲۰۰ فروند ساخته و تحویل ارتش چین می شود.در نوامبر ۲۰۰۴ رسانه های روسی گزارش دادند که تولید جنگنده J-11 پس از ساخت حدود ۱۰۰ فروند از آن متوقف شده است.در این گزارشات آورده شده است که طرف چینی از شرکت سوخوی درخواست کرده است که ارسال کیت های این جنگنده را برای مونتاژ متوقف کند.بر اساس گفته های یک منبع در داخل نیروی هوایی چین این توقف به آن دلیل است که جنگنده Su-27SK یاJ-11 نمی تواند الزامات و خواسته های نیروی هوایی چین را بر آورده کند.

تعدادی از فرضیه ها می تواند به درک چرایی توقف تولید جنگنده J-11 کمک کند.اول این که قراداد امضا شده بین روسیه و چین باعث شده است چین نتواند از موتورهای ساخت داخل بر روی این جنگنده استفاده کند و به همین دلیل برای تامین موتور جنگنده های خود به روسیه وابسته است.فرضیه دوم سیستم کنترل آتش روسی جنگنده J-11 است که با موشک های چینی سازگار نیست ، در نتیجه چین مجبور به واردات موشک های روسی R-27 و R-73 به منظور پشتیبانی از جنگنده های J-11 خود می شود.فرضیه سوم این است که جنگنده Su-27SK یا J-11 صرفا به منظور انجام ماموریت های برتری هوایی و درگیری های هوایی ساخته شده است و به همین دلیل توانایی پایینی در انجام عملیات های ثانویه مانند حمله به اهداف زمینی دارد ، این موضوع زمانی بیشتر محرز می شود که بدانیم این جنگنده تنها می تواند بمب های سقوط آزاد یا راکت های غیر هدایت شونده را به منظور حمله به اهداف زمینی با خود حمل کند.شرکت سوخو در سال ۲۰۰۳ توانست موفقیت های چشمگیری در بازار صادرات با هواپیمای Su-27SKM به دست آورد.در مدل Su-27SKM که بر اساس مدل Su-27SK ساخته شده است این جنگنده به یک جنگنده چند منظوره تبدیل شده و توانایی های آن بهبود چشمگیری داشته است.از جمله این بهینه سازی ها می توان به بهبود رادار کنترل آتش Zhuk-27 (یا در نوع بعد N001VEP) و به روز رسانی کابین خلبان با نمایشگر های چند منظوره مانند جنگنده Su-30MK اشاره کرد.با این حال این جنگنده توسط نیروی هوایی چین و به نفع جنگنده J-11 رد شد.

J-11B

در اواسط سال ۲۰۰۲ شرکت شن یانگ از تصمیم خود برای ساخت نمونه ای چند منظوره و بهینه شده از جنگنده J-11 با نام J-11B که توانایی حمل طیف وسیعی از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین را داشت پرده برداشت.در این هنگام منابع روسی نیز تایید کردند که شرکت شن یانگ در حال کار بر روی نمونه ای از جنگنده J-11 با نام J-11B است که اکثر سامانه ها و سیستم های آن چینی هستند.حداق سه نمونه از این جنگنده (با کدهای:#۵۲۳ – #۵۲۴ – #۵۲۵) تولید شده است.در سال ۲۰۰۶ نمونه های ساخته شده آزمایش های پروازی مختلفی را پشت سر گذاشتند.این جنگنده بر اساس جنگنده Su-27SK یا J-11 ساخته شده است اما دارای تفاوت هایی است مانند:

- استفاده از رادار کنترل آتش پالس داپلر چند منظوره بومی با توانایی رهگیری ۶ تا ۸ هدف و درگیری همزمان با ۴ هدف

- سیستم کنترل پرواز دیجیتال بومی

- کپی چینی سامانه جست و جو و ردیابی اپتیکی OEPS-27

- سامانه ناوبری INS و GPS

- کابین خلبان دارای چهار نمایشگر چند منظوره (MFD) ، دید عالی و نمایشگر سر بالا (HUD)

این جنگنده می تواند موشک هوا به هوای کوتاه برد PL-8 (کپی چینی موشک اسرائیلی Python-3) و موشک هوا به هوای برد متوسط PL-12 با هدایت آشیانه فعال راداری را با خود حمل کند.در حالی که نیروی هوایی چین با جنگنده های Su-27/-30 خود می تواند به صورت همزمان تنها با ۲ هدف و به وسیله موشک های R-77 درگیر شود ترکیب موشک های PL-12 و جنگنده J-11B باعث می شود که این جنگنده ها بتوانند به صورت همزمان با اهداف بیشتری درگیر شوند.علاوه بر توانایی های خوب جنگنده J-11B در نبردهای هوایی ، انتظار می رود این جنگنده توانایی های خوبی نیز در حملات دقیق به اهداف زمینی با استفاده از طیف وسیعی از تسلیحات هوا به زمین شامل : بمب هدایت لیزری LT-2 ، بمب هدایت شونده LS-6 ، موشک ضد رادار YJ-91 (کپی چینی Kh-31P) و موشک هوا به زمین KD-88 داشته باشد.در جریان ششمین نمایشگاه هوایی Zhuhai در چین که بین ۳۱ اکتبر تا ۵ نوامبر ۲۰۰۶ برگزار شد ، چین به صورت رسمی جزئیاتی را از موتور توربوفن بهینه سازی شده بومی FWS-10A منتشر کرد.این موتور در گذشته با موفقیت بر روی جنگنده جنگنده Su-27K و احتمالا J-11 تست شده است.از این موتور چنان بر می آید که دارای طراحی و عملکرد مشابهی با موتور توربوفن روسی AL-31F است و احتمال می رود که از آن الگوبرداری شده باشد.با این حال هنوز مشخص نیست که از موتور FWS-10A در جنگنده J-11 استفاده می شود یا نه.

J-11BS

حدس زده می شود که شرکت شن یانگ در حال توسعه نمونه دو سرنشینه جنگنده J-11B با نام احتمالی J-11BS است.این جنگنده از طراحی و ساختاری شبیه جنگنده Su-27UBK برخوردار است اما دارای موتور و سامانه های الکترونیکی و خودکار و تسلیحات ساخت چین است.

مشخصات

خدمه: ۱ نفر (خلبان)

طول :۲۱٫۹ متر

عرض : ۱۲٫۹ متر

طول بال ها: ۱۴٫۷۰ متر

ارتفاع: ۵٫۹۲ متر

وزن خالی: ۱۶,۳۸۰ کیلوگرم

بیشینه وزن بارگذاری شده: ۲۳,۹۲۶ کیلوگرم

رادار: رادار کنترل آتش روسی Zhuk-27 یا رادار پالس داپلر چینی

موتور: موتورهای توربوفن روسی AL-31F یا چینی FWS-10A (دو عدد)

بیشینه سرعت: ۲٫۳۵ ماخ (۲,۵۰۰ کیلومتر در ساعت)

برد:۳,۳۵۰ کیلومتر

سقف ارتفاع پروازی: ۱۸,۵۰۰ متر

تسلیحات:

موشک های هوا به هوای PL-12 و PL-8 یا R-77 ، R-27 و R-73

بمب های هدایت شونده LT-2 و LS-6 و راکت ها و بمب های غیر هدایت شونده

موشک ضد رادار YJ-91 (کپی چینی Kh-31P)

موشک هوا به زمین KD-88

یردریایی های اتمی و حتی دیزلی از توانایی های مرگباری برخوردارند و در صورت میل به قدرت نمایی، مهار آتش آنها بسیار مشکل است. این جنگ افزارها در طول جنگ جهانی دوم، به دلیل پنهان بودن از دید دشمن، نیروی دریایی انگلیس رابه زانو در آورده بودند. در ژاپن و شمال افریقا نیروهای آلمان نازی با در اختیار داشتن این سلاح ها سلطه خویش را بر دریاها اعمال می کردند.

هواپیمای ضد زیردریایی P-3 اوریون

شوروی با در اختیار داشتن زیر دریایی های اتمی قادر بود در صورت بروز جنگ، ارتباط اروپای غربی را با آمریکا قطع کند. در جنگ فالکلند پس از انهدام رزم ناو بل گرانوی آرژانتین توسط اژدر یک زیر دریایی انگلیسی، کشتی های جنگی آرژانتین دیگر تا پایان جنگ نقش مهمی را ایفا نکردند. به منظور مقابله با این جنگ افزارها در صحنه جنگهای گذشته و آینده تدابیری اندیشده شده است. پی-۳ اوریون از جمله سلاحهایی است که می تواند تا حدود زیادی در مقابل زیردریایی ها، هر قدر هم که پیشرفته باشند عرض اندام کند. هواپیما چند منظوره پی-۳ بیش از ۳۰ سال است که به طور پیوسته تولید می شود و تا کنون بیش از ۷۰۰ فروند آن به خدمت ارتشها، آتش نشانی ها، نیروهای حافظ صلح سازمان ملل و هواشناسی های کشورهای مختلف در آمده اند. از این لحاظ اوریون خود را تا مدت زیادی بی رقیب می دانست. طراحی اولیه بدنه و نحوه اتصال موتورها به هواپیما تا امروز تقریباً بدون هیچ تغییر عمده ای حفظ شده است. همین عدم نیاز به تغییرات گواهی بر بی نقص بودن طراحی اوریون است. اما تجهیزات الکترونیکی این هواپیما همواره در حال تغییر و تکامل بوده اند. از این رو سازنده پی-۳ در به کار گیری آنها به درخواست و سلیقه مشتری عمل می کند. انواع پیشرفته تجهیزات، این هواپیما را به سلاحی خطرناک در مقابل زیردریایی ها تبدیل می کند. اوریون با چهار موتور توربو پراپ از نوع T56-A-10 کمی شبیه هرکولس محصول دیگر لاکهید است. با توجه به سابقه طولانی لاکهید در به کار گیری این نوع موتورها می توان به این نکته پی برد که این شرکت به خوبی با مشکلات این موتورها که سایرین را متواری کرده، کنار آمده است. پس از روی کار آمدن موتورهای توربوجت شرکهای هوایی سریعا به استفاده گسترده از آنها روی آوردند ولی لاکهید و نیروی دریایی ایالات متحده به علت ویژگیهای منحصر به فرد این موتورها همچنان در طیف گسترده ایی آنها را به کار می برند. خوشبختانه شرکت توربین الکترا بزودی توانست معایب عمده این موتورها را رفع کند و تا به امروز تامین کننده موتورهای پی-۳ باقی مانده است. طراحی اوریون به حدود ۴۰ سال پیش و سال ۱۹۵۷ باز می گردد. نخستین پرواز این هواپیما در ۱۹ آگوست سال ۱۹۵۸ انجام شد پس از چند پرواز آزمایشی، تغییراتی صورت گرفت که عمده ترین آنها کوتاه شدن بدنه به میزان ۲/۱۳ متر بود. سپس این هواپیما به تجهیزات متداول آن روزها مجهز شد و به عنوان گشت دریایی، خدمت خود را رسما در نیروی دریایی آمریکا آغاز کرد. در آن زمان تغییرات دیگری برای فروندهای بعدی در نظر گرفته شد. در سال ۱۹۶۲ چند تغییر دیگر به منظور کارآمدتر کردن این سلاح اعمال شده و پی-۳ اوریون که پس از گذشت سالها هنوز هم در خدمت ناسا است، متولد شد. نخستین سفارش قطعی برای خرید ۷ فروند از این هواپیما مربوط به سال ۱۹۶۰ می باشد. نیروی دریایی آمریکا متقاضی خرید ۷ فروند وای پی-۳وی-۱ با موتور آلیسون-توربین الکترا شد که می توانست انواع بمب های عمق روی معمولی و هسته ای، اژدرهای ضد زیر دریایی و مین و راکت را حمل کند.

کابین نسبتاً پیچیده هواپیمای P-3 اوریون

ظرفیت سوخت این ۷ فروند اولیه از ۲۰۶۳۱ لیتر در اولین سفارش تا ۳۴۸۲۶ لیتر در آخرین متفاوت بود، اما همگی ۴ مخزن در بالها، هر بال ۲ مخزن جداگانه، و یک مخزن بزرگ در امتداد بدنه داشتند که این الگو تاکنون حفظ شده است. استفاده همزمان از دو رادار جداگانه در جلو و عقب هواپیما و ترکیب هر دو رادار برای ارایه تصویری ۳۶۰ درجه ایی، پی-۳ را به مجهزترین سلاح ضد زیر دریایی آن روز تبدیل کرد، اگرچه این طرح به زودی لو رفت و شرکتهای دیگر نیز به استفاده از آن روی آوردند. نخستین پرواز این سفارش هفتگانه در ۱۵ آوریل ۱۹۶۱ انجام شد و تا آوریل سال بعد در مجموع ۲۵۲۱ ساعت در ۵۸۵ سورتی پرواز با این هواپیماها به صورت آزمایشی و آموزشی انجام شد. بلافاصله پس از ورود این هواپیما به خدمت از آنها در جنگ علیه کوبا استفاده شد. در جنگ ویتنام نیز آمریکاییها از این هواپیما به میزان زیادی استفاده کردند. ماموریت اصلی این هواپیما در آن زمان پوشش راداری شبانه بر فراز خلیج تونکین بود گشتهای متداول روزانه و حمایت از کشتیهای لجستیکی در برابر هجوم احتمالی زیردریاییهای شوروی نیز از ماموریتهای بود که این هواپیما بر عهده داشت. نکته جالب توجه این است که این هواپیماها از پایگاهای داخل خاک فیلیپین به پرواز در می آمدند. از آن هنگام پی-۳ به طور منظم در عملیات مشابه برون مرزی مورد استفاده نیروی دریایی آمریکا قرار گرفته و می گیرد و همواره به عنوان کشت ضد زیر دریایی، مین گذار دریایی، راهنمای زیر دریایی های خودی و هدف قرار دهنده اهداف دور به کار گرفته شده است.

هواپیمای P-3 اوریون در حال پرواز در معیت یک ناوچه آمریکایی

این هواپیماها گاهی برای ایجاد تغییرات آب و هوا و باران زا کردن ابرهای منطقه ای به کار گرفته می شوند. برای این کار پودر یدید نقره را در مقیاسهای زیاد توسط تجهیزات خاصی که در این هواپیما تعبیه شده است در میان ابرها می پاشند. قابلیت شرکت در عملیات جستجو و نجات، عکس برداری و نقشه برداری هوایی و حتی توانایی انجام ماموریتهای ترابری، اوریون را به هواپیمایی چند منظوره بدل نموده است. هم اکنون این هواپیماها در بیش از ۳۰ پایگاه برون مرزی و درون مرزی آمریکا نشست و برخاست می کنند و حتی بارها توسط نیروهای چند ملیتی در مانورهای مشترک به کار گرفته شده اند. آمریکا تنها استفاده کننده از این هواپیماها نیست. اکثر کشورهایی که مرزهای آبی دارند از پی-۳ به خوبی استقبال کردند و به میزان رفع نیاز دفاعی از این هواپیما خریده اند. نیوزلند اولین مشتری اوریون با سفارش ۵ فروند پی-۳ بی مجهز به مولد امواج صوتی کوتاه بود. کانادا ۱۸ فروند و ژاپن که سرانجام در سال ۱۹۷۸ تصمیم به جایگزین کردن این هواپیما به جای نپتون گرفت مشتریان بعدی بودند.

هواپیمای P-3 اوریون در حال برخاست

ژاپن خط تولید این هواپیما را خریداری کرده و تا کنون بیش از ۱۰۰ فروند از آن را تولید کرده است. پرتقال اسپانیا و تایلند خریداران دست دوم این هواپیما هستند. هلند، نروژ، ایران و پاکستان نیز هر کدام چند فروند پی-۳ در اختیار دارند. انواع مختلف پی-۳ اگر چه با قرار گرفتن حروف بزرگ و کوچک و شماره های متفاوت دسته بندی می شوند ولی عمدتاً تفاوت چشمگیری میان مدلهای مختلف مجود ندارد و می توان با تغییرات پیش بینی شده از سوی کارخانه سازنده هر نوع تغییر کاربردی را در انواع آن ایجاد کرد. پی-۳ با حوصله ای که در خور هواپیمای توربو پراپ است، وجب به وجب منطقه را بازرسی و شناسایی و به محظ اطلاع از موقعیت زیردریایی مهاجم اقدام به شکار آن می کند. در طول عملکرد سی وچند ساله این سلاح موارد منفی از لحاظ فنی در مورد آن به چشم نمی خورد و همواره در انجام ماموریتهای محوله موفق بوده است. همین امر سبب شده است تا پرسنل زیر دریایی ها از هواپیمای پی-۳ اوریون به عنوان کابوسی هولناک یاد کنند.

اوریون در نجوم به صورت فلکی شکارچی (یا همان صورت فلکی جبار) گفته می شود.
بدنبال گسترش روز افزون زیر دریایی در سالهای بعد از جنگ جهانی و لوزوم ساخت یک هواپیمای اختصاصی برای شناسایی و حمله به زیر دریایی ها بیش از پیش احساس می شد(بخصوص که در این بخش روسها بسیار جلوتر بودند و این در اوج جنگ سرد بود) این اندیشه نیروی دریایی آمریکا را بر آنداشت تا برای جایگزینی هواپیماهای P-2V مناقصه ای را برای این منظور ارائه کند در این مناقصه شرکت لاکهید با طرح خود گوی رقابت را از رقبا ربود لاکهید مارتین طرحی را تحت عنوان P-3 که بر اساس طرح L-188 الکترا که یک طرح مسافری طراحی گردیده بود اما این دو طرح با این وجود که بسیار شبیه هم از کار در آمدند اما تفاوت های عمده ای داشتند از جمله قابلیت حمل جنگ افزار در زیر بالها و همچنین بالهای رو به جلو (قسمت پشتی بالها بسمت جلو مایل است دلیلش هم بخاطر انعطاف پذیری بهتر در سرعت های پایین است) قابلیت برخاست از باندهای کوتاه و نگهداری آسان حال شاید برای برخی دوستان این سوال پیش آید چرا از یک هواپیمای جت استفاده نشد دلیلش این است چون این هواپیما باید با سرعت کم برای شناسایی اهداف دریایی پرواز کنند بهترین گزینه هواپیماهای توربوجت است اولین مدلها تحت عنوان A و B در سالهای ۶۰ و ۶۱ در تعداد بالا تولید گردیدند این هواپیما کارایی خوبی از خود نشان داد و بزودی بسیار محبوب شد مدل سی که در سال ۱۹۶۸ اولین پرواز خود را انجام داد به یکی از محبوب ترین مدلها مبدل شد بگونه ای که بجای ساخت مدل های جدید گونه های مختلف همین مدل طراحی و آپدیت شد.

پرواز اولین اوریون
اولین گونه Update I در سال ۱۹۷۵ پرواز کرد این در این مدل دارای یک میکرو پروسسور جدید با یک اویونیک مدرن تر بود، همچنین نرم افزار های آن نیز از نو طراحی شد.مدل Update II در سال ۱۹۷۷ وارد خدمت شد در این مدل مجهز به سیستم مادون قرمز اخطار دهند و یک سیستم استراق سمع با ۲۸ کانال مغناطیسی ضبط صدا و اخلاگر الکتریکی و همچنین موشک های هارپون.مدل Update III در ۱۹۸۱ کامل شد و در ۱۹۸۲ وارد خدمت شد در این مدل دستگاه های صدا سنج (کانالهای سنجش صدا) بصورت دوبرابر نصب شد(برنامه ای تحت عنوان CHEX) در این مدل بیشتر بروی دستگاه های سنجش کانالهای صدا و استراق سمع کار شد و تا سال ۸۸ در حال گذشتن از آزمایشات گوناگون بود این مدل قادر بود تا ۱۱ نفر را با خود حمل کنند(۵ افسر خدمه و ۶ کاربر سیستم).بعدها سیستم پردازش پیشرفته داده و شنود و همچنین دیتا لینک آنتن های جدید یک سیستم پشتیبانی الکتریکی ESM مولد سنجش صدا و یک سیستم پردازش دیتای جدید از نوع CP-2044 و سیستم کنترلی جدید هم بعد ها اضافه گردید.

از دیگر تغییراتی که بعدها روی این مدل انجام شد:
اضافه شدن موشک اسلم(Stand-Off Land Attack Missile ) که موجب افزایش برد درگیری و توانایی حمله ی افقی به اهداف را به آن می داد.سیستم کنترل تطبیقی انتنها از نوع AN/ALQ-158 که بر روی VHF فعال است و کاربرد آن برای شناسایی صوتی علائم زیر دریایی و سیگنالها دریافتی است(قابلیت ردگیری فرکانسهای رادیویی را نیز داراست).سیستم پیشرفته ی گیرنده ی علائم و فرکانسها(گیرنده دریایی) از نوع AN/ARR-78 مجهز به ۲۰ ماژول گیرنده با قابلیت شناسایی و پارازیت رادیویی بیش از ۹۹ کانال در هر ماژول .سیستم شناسایی و پروسس سیگنال از نوع AN/UYS-1 که کاربرد آن در شنود رادیویی و شناسایی سیگنال ها و انتقال و تقویت صدا از طریق تصحیح دامنه فاز.سیستم تدابیر متقابل AN/ALQ-78A با یک ECP اصلاح شده و امکان تعمیر و نگهداری آسان و کارایی بالاتر.سیستم رادیویی موج بلند(طول موج بالا) از نوع AN/ARC-187 با قابلیت ارتباط ماهواره ای.سیستم داده دیجیتالی کامپیوتر از نوع CP-2044 با توانایی بایگانی و عملیاتی بالا و یک میکرو پروسسور جدید(سه پروسسور Motorola 68030) و امکان نصب پردازشگر جانبی و باس دوبرابر و با امکان عیب یابی خودکار.سیستم مکان نمای جهانی (GPS) از نوع AN/ARN-151 با دقت ناوبری و اطلاعاتی فوق العاده بالا با ۵ کانال ضبط داده (پردازش داده) بدون توقف و امکان آنالیز و نمایش چهار ماهواره بطور همزمان.سیستم پشتیبانی الکتریکی(ESM) از نوع AN/ALR-66A/B با قابلیت نظارت بر رادار ها و کنترل راداری(پالس کترل) و اخطار دهنده ی رادار با برد زیاد(امکان کنترل و نظارت بر رادار کشتی ها و هواپیما ها را به آن می بخشد).

مدل بعدی Update III AIP یا به بیان دیگر(Anti-Surface Warfare Improvement Program ) این مدل در واقع نوع بهینه شده ی آپگرید سوم است با این تفاوت که در اصل برای مقابله با اهداف سطحی کامل شد در جنگ یوگوسلاوی برای اولین بار علیه اهداف زمینی بکار گرفته شد و موفق هم نشان داد این مدل امکان استفاده از موشک های ماوریک(AGM-65) را نیز دارد اما سیستم ها:

- سیستم هدایت تلوزیونی ماوریک مسلح به کلاهک های ضد زره با قابلیت حمل دو فروند ماوریک در هر پرواز در دو مد ضد تانک و ضد کشتی(ضمنا یک سیستم پشتیبانی شلیک کن فراموش کن نیز دارد).
- سیستم اخطار دهنده ی فرو سرخ(IRDS) از نوع AN/AAS-36A با قابلیت اسکن غیر عامل وابسته به طول موج های رادیویی ناشی از هواپیماها.
- سیستم سنسور های الکترو نوری(EOSS) از نوع AN/AVX-1 با قابلیت تثبیت الکترونیکی سیستم ها با قابلیت بررسی و شناسایی ماموریت ها.
- رادار AN/APS-137B با توانایی ماموریتی بالا و قابلیت شناسایی اهداف کوچک و شناسایی اهداف سطحی با برد زیاد و قابلیت ناوبری بالا با اکان فعالیت در همه ی شرایط آب و هوا ای رادار میتواند برای کاهش بار مسئولیتی خلبان اهداف را بطور خودکار شناسایی کرده و آنها را بر اساس نوع و اولویت دسته بندی نماید و وضعیت لحظه به لحظه ی همه را یکجا نمایش دهد (یک پریسکوپ جانبی هم دارد).
- سیستم آنالیز پالس EP-2060 که بهمراه سیستم جانبی AN/ALR-66C کار میکند که کار برد آن در یافت پردازش کردن و دسته بندی سیگنالهای الکترو مغناتیس ناشی از کشتی ها هواپیماها و وسایل نقلیه است.
- نمایشگرهای رنگی چند منظوره با رزولوشن(۱۰۲۴۱۲۸۰) و قابلیت ۳۰۰ درصد رفرش.
- ترمینال تاکتیکی ماموریتی پیشرفته (MATT) از نوع OZ-72 وظیفه ی این سیستم آماده کردن و منظم کردن تجهیزات بر اساس تاکتیک و ماهیت ماموریت دریافت شده است،سیستم کوچک شده ی درخواست نیرو با دسترسی محدود AN/USC-42 با قابلیت بازیابی و ارسال بی خطر صدا و اطلاعات بدون امکان کشف(یعنی خدمه میتوانند در مواقع اضطراری درخواست کمک خود را با اطمینان از عدم کشف و پارازیت ارسال کنند).
- سیستم اخطار موشک AN/AAR-47 با قابلیت اخطار شلیک و قفل موشک های زمین به هوا و هوابه هوا هماهنگ شده با سیستم تدابیر متقابل.
- سیستم تدابیر متقابل و دفاعی AN/ALE-47 برای استفاده از فلر و چف و پارازیت های رادیویی.

بطور کلی از P-3 برای تهیه تاکتیک های عملیاتی و نظارت ومراقبت هوابرد و هشدار دهنده و همچنین مامورت جانبی ضد سطحی و ضد زیر دریایی استفاده می شود،بدلیل نیاز های روز افزون شناسایی و ردگیری دریایی و ضد زیر دریایی و همچنین پشتیبانی زمینی بشکل مداوم این هواپیما در حال آپگرید شدن مداوم است همانطور که گفته شد در جنگ یوگوسلاوی علیه اهداف زمینی و دریایی بکار گرفته شد و بسیار موفق نشان داد در جنگ عراق هم شرکت کرد اما بدلیل ضعف ارتش عراق چندان طعمه ای بدست نیاورد.

پیش از آن یک مدل EP-3E که اقدام به ردگیری و شنود مکالمات نیروی دریایی چین کرده بود توسط دو F-8 که منجر به برخورد یکی از جنگنده ها و مرگ خلبان آن شد ولی هواپیما تقریبا سالم بدست چینی ها افتاد باوجودی که خدمه ی آن تاجایی که توانستند سیستم های محرمانه را نابود کردند باز هم مقداری اطلاعات ارزشمند نصیب چینی ها شد(البته هواپیما بعدا توسط یک رسلان AN-128) به آمریکایی ها تحویل شد.
از نظر سلاح بجز موارد یاد شده اوریون میتواند انواع راکت انداز ها را باخود حمل کن همچنین برای حمله به کشتی ها و زیر دریایی ها بجز موشک هارپون و اسلم(و در برخی ماوریک) از اژدر های MK 46/50 نیز سود می بردو همچنین بمب های عمقی MK 54/57/101 و مین های دریایی MK 25/36/39/55/56 با قدرت انفجار از ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ lb ، اوریون بطور نرمال از ۴ موتور توربوپراپ T56-14 با رانش ۱۴۶۴۴ kW نیرو می گیرد که به آن بیشینه سرعت ۷۶۰ کیلومتر بر ساعت را می بخشد.

کشور های کاربر:
US Navy،Australia،Canada،Chile،Iran،Japan،Nethe rlands،New Zealand،Norway،Pakistan،Portugal،South Korea،Spain
به تازگی هند نیز تعدادی دریافت نموده است.
جالب است بدانید با وجودی که اوریون در جنگهای زیادی شرکت نکرده و بیش از ۴۰ سال عمر دارد تا کنون بیش از ۶۹۴ فروند از آن تولید شده و ۵۸ درصد هواپیماهای گشت دریایی از نوع اوریون هستند،البته ۱۰۷ فروند هم توسط صنایع کاوازاکی در ژاپن تولید گردید.

سایرمدلها:
در اینجا فقط مدلهایی که مهمتر بودند را معرفی می کنیم چون اوریون تنوع مدلی بالایی دارد :
P-3C Update IV این مدل درواقع آپدیت برای تمام مدل های Update II .
EP-3C این مدل توسط صنایع کاوازاکی برای نیروی دریایی ژاپن ساخته شد.
NP-3C و RP-3C مدل هایی بود که بعنوان آزمایشگاه پرنده و تحقیقاتی برای منظورهای علمی و نظامی کامل شد.
UP-3C مدل باری
RP-3D و WP-3D این مدل ها برای منظور های هواشناسی و مطالعه بر روی اتموسفر و جغرافیا کامل شد.
EP-3E موسوم به اریز این مدل به آنتنهای خارجی بزرگ در زیر دماغه مجهز بود و برای شناسایی مین ها وکشتی های دشمن و شنود مکالمات تکمیل شد(قابلیت حمل ۷ افسر و ۱۷ خدمه درجه دار ) کلا ۱۲ نمونه ساخته شد.
P-3F این مدل به سفارش ایران و تنها برای ایران ساخته شد در دهه ی ۷۰ کلا ۶ فروند از این نمونه ساخته شد.
P-3G این نمونه در واقع بستر طراحی P-7 بود که قرار بود جایگزین اوریون گردد که بعدا کنسل شد.
P-3K این مدل برای نیوزیلند از روی مدل B طراحی و ساخته شد کلا ۵ فروند ساخته شد.
P-3N این نمونه برای نوروژ از روی مدل B ساخته شد کلا ۲ فروند ساخته گردید.
P-3P این مدل برای پرتقال سخته شد ولی بعد ها ۶ فروند از آن به استرالیا فروخته شد.
P-3W این مدل بسفارش استرالیا از روی نمونه ی C-II ساخته گرید کلا ۲۰ فروند .
CP-140 موسوم به ارورا که به سفارش کانادا تکمیل گردید کلا ۱۸ فروند ساخته شد.

اوریون در خدمت نیروی دریایی ایران
در اوایل دهه ۱۹۷۰ دولت وقت ایران در پی باز سازی کلی نیروی هوایی برآمد که برنامه خرید جنگنده های F-5F-4F-14 از آن جمله بود همچنین نیروی هوایی ۶ فروند نمونه اختصاصی از P-3C را در ۱۹۷۳ سفارش داد،که بعدها تحت عنوان P-3F تحویل شد.P-3F را باید در حقیقت مدلی مرکب از فریم P-3C و ایونیک کارامدی که ترکیبی از سیستمهای P-3C P-3B P-3A بهینه شده دانست از جمله تغییرات به عمل آمده در مدل F میتوان به افزوده شدن ۴۸ گلوله sonobuoy در لانچر خارجی دانست.همچون P-3C مدل P-3F نیز از یک رادار جستجوی سطحی AN/APS-115 و سیستم دوربین KA-74A به شکل مشخص در زیر دماغه سیستم معموریتی نیز برمبنای سیستم های P-3B P-3A طراحی گردید زمانی که سیستم های معموریتی هواپیما در دست تکمیل بود مشکل جدیدی در شرف شکل گیری بود دولت آمریکا هنوز در زمینه صادرات تجهیزات ASW (ضد زیر دریایی) تصمیم قطعی نداشت رویداد های بعدی درستی این موضوع را به اثبات رساند،از دیگر تغییرات میتوان به سوار شدن ESM بر روی شهپرهای نوک بال و آنتنهای جدید رادیویی دانست.سر انجام اوریون ها در آوریل ۱۹۷۴ پس از آموزش خدمه در اسکادران VP-31 مستقر در فرودگاه NAS Moffett انجام شد (تحویل تا ۳۱ ژانویه ۱۹۷۵ بطول انجامید).

اوریون های ایرانی با سریال ۱۵۹۳۴۲-۱۵۹۳۴۷ نیروی دریایی آمریکا سریال بندی های زیادی را بر خود دیدند ولی سر انجام با سریال ۸۷۰۱-۵ تا ۸۷۰۶-۵ سریال بندی شدند که همچنان نیز بر همین سریالها هستند.ایران در این دوره سفارشات گسترده خرید سلاح را دنبال می کرد از جمله آنها خرید تعداد بسیار زیادی موشکهای ضد کشتی AGM-84 هارپون بود که در همین راستا قرار بود تمامی اوریون های ایرانی به توانایی شلیک هارپون مجهز گردند البته شایان ذکر است زیر بال اوریون هر نوع پرتابگر راکت را نیز میتوان لود کرد.تنها P-3F اوریونی که به هارپون مجهز گردید در طی سانحه ای از دست رفت نصب سیستم هارپون بر روی مابقی اوریون ها تا ۱۹۷۹ محقق نشد و با وقوع انقلاب به کلی فراموش شد.

شاید بتوان یکی از دلایل خرید اوریون را پروژه جنجالی Ibex دانست در چارچوب برنامه Rockwell-Antonetics “Ibex سیستم بر روی دو فروند P-3F اوریون و دو فروند Boeing 707′ نصب گردید سیستم جاسوسی الکترونیکی ELINT بر روی هواپیماها فعال گردید اما بعدها سیستم ها باز شد و بر روی چهار فروند C-130 Hercules در عوض بویینگ ها و اوریون ها نصب گردید.

نیروی هوایی همچنین تصمیم داشت ناوگان اوریون های خود را به ۱۲ فروند افزایش دهد که این امر هیچگاه به سرانجام نرسید در ۱۹۷۸ ایران سه فروند دیگر سفارش داد که که این سه فروند هیچگاه ساخته نشد اما فریم ها برای سریالهای ۱۶۰۶۱۰ – ۱۶۰۶۱۲ هواپیماهای P-3C نیروی دریایی آمریکا استفاده گردید.
با وقوع انقلاب و قطع روابط ایران و آمریکا پشتیبانی لاکهید مارتین نیز قطع شد که موجب شد در ابتدا وضعیت عملیاتی P-3F ها با کمی مشکل مواجه شود بشکلی که در ۱۹۸۴ تنها دو فروند عملیاتی بود اما با بهتر شدن پشتیبانی ها وضعیت بهتر گردید گفته ها حاکییست همچنان سه فروند اوریون در خدمت است اوریون ها از پایگاه بندر عباس به پیایگاه شیراز منتقل گردیدند.

در جریان جنگ اوریون به عملیاتهای گشتی خود بر فراز خلیج فارس ادامه داد و پس از جنگ به عنوان سایه ناوهای آمریکایی درامد بشکلی که ناوهای آمریکایی به کرات اوریون های ایرانی را بر فراز یا نزدیکی خود مشاهده نموده اند همچنین ایران برنامه ای برای جایگزینی اوریون با مدلی از آنتونف ۱۴۰ دارد که هنوز در مرحله طراحیست ولی این میتواند پایان کار اوریون در نیروی هوایی ایران باشد.

مشخصات P-3F ORION

ساخت: شرکت هواپیماسازی لاکهید
نوع: هواپیمای دورپرواز ضد زیرذریائی، گشتی و اکتشاف
سال ورود به خدمت: ۱۹۷۴ (در ایران)
نیروی کشش: چهار موتور توربو پراپ آلیسون T56-A-14 هر یک به قدرت ۴۹۱۰ اسب کشش

مشخصات پروازی
حداکثر سرعت: ۴۱۸ نات
سقف پرواز: ۳۵۰۰۰ پا

وزن (بطور تقریب)
وزن خالی: ۶۲۲۰۵ پوند
حداکثر وزن هنگام برخاستن: ۱۳۵۰۰۰ پوند

تعداد سرنشین: عده خدمه پروازی هواپیما در پروازهای عادی ۶ تا ۱۱ نفر

ابعاد
طول: ۱۱۶ پا و ۱۰ اینچ
فاصله دو نوک بال: ۹۹ پا و ۸ اینچ
بلندی: ۳۳ پا و ۸٫۵اینچ

تجهیزات جنگی
هواپیما قادر به حمل مقادیر یا تعداد کافی از اژدرها، مینها، راکتها، بمبهای عمقی، در مقر داخلی سلاحها و ده مقر سوار شده در بالهای خود می باشد.

مشخصات کلی هواپیمای P-3 Orion

ساخت: شرکت هواپیماسازی لاکهید
نوع: هواپیمای دورپرواز ضد زیرذریائی، گشتی و اکتشاف
سال ورود به خدمت: اولین پرواز نوامبر ۱۹۵۹
معرفی : اوت ۱۹۶۲
کاربران اولیه : نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا، نیروی دفاع دریایی ژاپن ،نیروی هوایی سلطنتی استرالیا، نیروی هوایی سلطنتی نیوزیلند
شمارگان ساخت : لاکهید ۶۵۰ و کاوازاکی ۱۰۷ در مجموع ۷۵۷
هزینه تولید : ۳۶،۰۰۰،۰۰۰ دلار

ویژگی های عمومی

خدمه : ۱۱
مدت زمان : ۳۵٫۶ متر
بال : ۳۰٫۴ متر
ارتفاع : ۱۱٫۸ متر
مساحت بال : ۱۳۰۰ فوت مربع
وزن خالی : ۳۵،۰۰۰ کیلوگرم
وزن بارگذاری شده : ۶۱،۴۰۰ کیلوگرم
بار سپاسگزاری کرده اند : ۲۶،۴۰۰ کیلوگرم)
حداکثر وزن برخاست : ۶۴،۴۰۰ کیلوگرم
پیشرانه : چهار موتور توربو پراپ آلیسون T56-A-14 هر یک به قدرت ۴۹۱۰ اسب کشش
پروانه : چهار تیغه دار همیلتون ، ۱ در هر موتور
قطر پروانه : ۴٫۱۱ متر

کارایی

حداکثر سرعت : ۷۵۰ کیلومتر در ساعت
سرعت کروز : ۶۱۰ کیلومتر در ساعت
محدوده : ۴،۸۳۰ کیلومتر
خدمات سقف : ۱۰،۴۰۰ متر
نرخ صعود : ۵۳۰ کیلوگرم / مترمربع
قدرت / جرم : ۰٫۰۶ کیلو وات / کیلوگرم

در واقع A-10 و OA-10 موسوم به Thunderbolt یا صاعقه، جزء اولین جنگنده های نیروی هوایی ایالات متحده هستند که برای پشتیبانی نزدیک از عملیات نظامی نیروی زمینی طراحی شده اند. طراحی آنها بسیار ساده است. این جنگنده ای است که می تواند علیه انواع ادوات و تجهیزات زمینی نظیر تانکها و سایر ادوات زرهی به کار رود و به راحتی آنها را منهدم کند.

ماموریت این جنگنده می تواند شب یا روز برای حمایت از پیشروی نیروهای زمینی باشد. ماموریت دوم A-10 شناسایی و حمایت عملیات نیروهای ویژه (تکاوران) می باشد. تمامی این ماموریتها می توانند در ارتفاع بسیار پائین (چند متری) و یا ارتفاع بالا به خوبی هدایت و انجام شوند. عمده ترین ماموریت تاتدربولت حفظ برتری زمینی در ماموریتهایی از فاصله ی بسیار نزدیک می باشد.نیاز نیروی هوایی بر جنگنده ای با قابلیت حمل حداکثر مهمات بود که بتواند در ارتفاع بسیار پائین پرواز کرده و ماموریت خود را در نهایت دقت انجام دهد. همچنین قابلیت مانورپذیری بالایی در سرعتهای پائین داشته باشد و در همان حال بتواند با دقت بسیار زیاد اهداف زمینی را مورد اصابت قرار دهد. ماموریت تاندربولت به نحوی تعیین گشت تا بتواند در سرتاسر جهان عملیات کرده و از پایگاههای ناآماده با حداقل سرویس اولیه قادر به پرواز باشد.

کابین A-10 از تیتانیوم ساخته شده و همچنین از مخازن سوخت خارجی نیز برای مداومت پرواز می تواند استفاده کند.

جنگنده ی A-10 قدرت مانورپذیری خوبی در سرعتهای پائین دارد و دقت بسیاری نیز در هدفگیری اهداف داراست. این جنگنده به راحتی می تواند در ارتفاع حدود ۱۰۰۰ فوتی یا ۳۰۰ متری پرواز کرده و از فاصله ی ۵/۱ مایلی یا ۵/۲ کیلومتری اهداف (مانند تانکها یا خودروهای زرهی یا توپهای ضدهوایی) را مورد اصابت قرار دهد.گستره ی عمل این جنگنده در یک نبرد بسیار وسیع است و می تواند از باندهای خاکی کوتاه و ناآماده به راحتی به پرواز درآید و بسیار نزدیک به خطوط مقدم، وارد عملیات شود. با استفاده از عینک پیشرفته ی مخصوص دید در شب، خلبان A-10 به راحتی می تواند در شب نیز به عملیات جنگی بپردازد.A-10 جنگنده ای تک نفره، با فضای محدود بالهای کوتاه و با دو موتور در انتهای هواپیماست که از نوع توربوفن ساخت جنرال الکتریک TF-34-100/A می باشند. هر موتور تراستی برابر ۹۰۰۰ پوند ایجاد می کند. موتورهای در انتهای هواپیما نصب شده اند و بالاتر از سطح بالها قرار دارند. توپ بسیار قدرتمند ۳۰ میلی متری ساخت جنرال الکتریک به نام A/A49E-6 در نوک دماغه نصب شده است. سیستم توپ به وسیله مکانیزم الکترونیکی کنترل می شود و می تواند به وسیله سیستم هیدرولیک هواپیما دوباره فشنگ گذاری شود.

سیستم های آویونیک هواپیما شامل سیستم ارتباط رادیویی و سیستم ناوبری (جهت یابی) و سیستم کنترل آتش و تسلیحات و هدفگیری دشمن است. همچنین یک عینک مخصوص دید در شب نیز وجود دارد. همچنین سیستم سربالا یا (Head Up System) نیز اطلاعاتی در مورد سرعت، ارتفاع پروازی و زاویه پروازی هنگام شیرجه به طرف زمین به خلبان می دهد. همچنین سیستم اخطارگر کاهش ارتفاع و سیستم قفل بر روی هدف (LASTE) یا (Low Altitude Safety and Targeting Enhancment) که امکان خطای هدفگیری را بسیار کاهش می دهد تعبیه شده است. در دماغه نیز سیستم جستجوگر لیزری بسیار دقیق، غلاف شناسایی نوری (Infrared) ، سیستم ضدعمل الکترونیک جهت انحراف موشکهای ضدهواپیما از جمله ی این تجهیزات است.
توپ بسیار قدرتمند و مهلک A-10 تا ۳۹۰۰ گلوله در دقیقه می تواند آتش کند و این گلوله ها حتا در ادواتی مانند تانکها و زرهپوش های دشمن به راحتی نفوذ می کنند. برخی از مهمات مورد حمل A-10 دارای سیستم هدایت بعد از پرتاب، ناوبری و محافظت در برابر عمل الکترونیک دشمن هستند که از این جمله می توان به موشک هوا به زمین AGM-65 (موسوم به ماوریک) و موشک هوا به هوای کوتاه برد AIM-9 (موسوم به سایدوایندر) اشاره نمود.

تاندربولت۲ مجهز به سیستم دید در شب به نام NVIS (یا Night Vision Imaging Systems) است که به علت دارا بودن کاناپی (شیشه خلبان) وسیع، امکان دید بسیار وسیعی را در شب برای خلبان به وجود می آورد.محفظه ی کابین خلبان از پوشش بسیار مستحکم و ضدزره تیتانیومی ساخته شده است که ضمن حفظ جان خلبان از ادوات کنترل پروازی نیز محافظت به عمل می آورد.نوع طراحی بدنه ی A-10 امکان خوبی را برای نبرد نزدیک و دقیق با دشمن پدید می آورد. این بدنه به راحتی در برابر توپهای ضدهوایی ۲۳ میلی متری مقاومت می کند و هیچگونه آسیبی به سیستم های آن وارد نمی شود. مخازن سوخت داخلی و خارجی هواپیما نیز از فوم های مخصوصی ساخته شده اند تا هواپیما پس از اصابت فورن مشتعل و منفجر نشود. همچنین سیستم هیدرولیک مضاعف به خلبان در مواقعی که سیستم هیدرولیک اصلی هواپیما از کار افتاده است کمک می کند تا بدون دردسر پرواز کرده و خود را به پایگاه برساند.

نوع طراحی ساده A-10 این کمک را می کند که به راحتی در پایگاههایی که امکانات محدودی دارند و نزدیک به خطوط دشمن هستند به سرعت سرویس و تعمیر شده و به عملیات بازگردد. بسیار از قطعات دوتایی این هواپیما نظیر موتورها، چرخ ها و سیستم نگهدارنده ی هواپیما در خط افق (Horizontal Stabilizers System)، به راحتی با یکدیگر قابل تعویض هستند.
اولین نمونه ی A-10 به تاریخ ۱۹۷۵ تخویل پایگاه هوایی Davis-Monthan شد. این جنگنده نقش بسیار حیاتی در حفظ توان زمینی نیروهای ائتلاف و آمریکایی در جریان عملیات طوفان صحرا ایفا نمود. A-10 ها در جریان آزادسازی کویت حدود ۷/۹۵ درصد عملیات موفقیت آمیز در انهدام تانکهای T-72 ، نفربرهای زرهی و توپهای ضدهوایی صدام به انجام رساندند که این در تاریخ جنگهایی هوایی یک رکورد دست نیافتنی محسوب می شود. در جریان عملیات طوفان صحرا، این جنگنده ها حدود ۸۱۰۰ سورتی پرواز جنگی انجام دادند و ۹۰ درصد از موشکهای شلیک شده ی AGM-65 (ماوریک) توسط همین A-10 ها انجام پذیرفت.

جنگ خلیج فارس: ماموریتی ویژه برای تاندربولت
تجهیزات الکترونیکی جدید و ماموریتهای پیشرفته، حیاتی دوباره به A-10 بخشید. در مدت ۵ سال در دهه ی ۱۹۷۰ ، نیروی هوایی ایالات متحده ۳ نوع هواپیمای جدید تحویل گرفت که در آینده به قلب تپنده ی این نیرو در جنگهای آینده تبدیل شدند. نخستین آنها جنگنده ی موفق F-15 ایگل با توانایی بالا در همه گونه عملیات معرفی شد و جنگنده ی برتری هوایی ایالات متحده لقب گرفت. پس از آن F-16 موسوم به Fighting Falcon در سال ۱۹۷۸ وارد خدمت گردید و نقش های گوناگونی در عملیاتهای نظامی برعهده گرفت و سپس نوبت به معرفی A-10 یا Warthog (گراز زگیل دار) رسید که بعدتر به نام تاندربولت یا صاعقه شناخته شد.چند دهه پس از آنکه بالهای پسگرا (رو به عقب) و دماغه های نوک تیز، نمای استاندارد ظاهری هواپیماهای جنگنده شده بودند، در سال ۱۹۷۶ جنگنده ی A-10 که تاندربولت۲ (صاعقه) با ظاهر بسیار غیرمعمول خود تعجب همگان را برانگیخت؛ از میان ویژگیهای آن می توان بالهای ضخیم، مستقیم و دماغه ی پخ، حداکثر سرعتی که به سختی به هواپیمای P-51 ماستانگ جنگ جهانی دوم می رسید.

دم دوتایی بسیار بزرگ و دو موتور توربوفن که در بالاترین بخش عقبی بدنه نصب شده بودند، اشاره کرد. این طراحی عجیب و بسیار غیرمعمول بی دلیل نبود. پس از جنگ ویتنام و به کار گیری هواپیماهای F-105 و F-4B در حمله به اهداف زمینی، A-10 اساسن به منظور حمله به اهداف زمینی و مقاومت بسیار بالا در برابر خسارتهای وارده از طرف آتشبارهای زمینی، طراحی و ساخته شد. به ویژه در دورانی که ایالات متحده در جنگ سرد با اتجاد جماهیر شوروی به سر می برد، تنها یک ماموریت ویژه برای A-10 ها در نظر گرفته شده بود: از بین بردن لشکر عظیم تانکهای بلوک شرق.
در آن روزها گروههای بی شماری از تانکهای T-62 و T-72 شوروی در آلمان شرقی و در نزدیکی مرز آلمان غربی و دیگر کشورهای اروپایی موضع گرفته بودند و در این سوی مرزها، صدها A-10 با موشکهای ضدتانک و توپهای ۳۰ میلی متری مرگبار خود انتظار آنها را می کشیدند. این تقابل هنگامی به شکل حاد خود در آمد که نیروهای ارتش سرخ شوروی به سال ۱۹۶۸ کشور چکسلاواکی را اشغال کرده و دولت دمکراتیک آن را ساقط کردند و نظام کمونیستی خود را بالاجبار بر مردم آن کشور تحمیل کردند.

توان آتش A-10 تنها ویژگی این هواپیما نیست. مقاومت بسیار بالا در برابر پدافند شدید نیروهای شوروی می توانست تهاجم همه جانبه ی آنها را با تاخیر مواجه کند. مساله ی مهمی که با رسیدن نیروی هم پیمان حتا می توانست سرنوشت جنگ را بدون استفاده از سلاحهای هسته ای تغییر دهد. خلبانان این هواپیما که از نقش تاخیری خود به خوبی آگاهی داشتند، خود را به شوخی «سرعت گیر جاده» می نامیدند.

نیاز به هواپیمای ضدتانک هیچگاه انکار نمی شد ولی در مورد اینکه آیا A-10 می تواند این وظیفه را برعهده بگیرد یا خیر، مباحث بسیاری درگرفت. مقامات بلندپایه ی نیروی هوایی تمایل داشتند برای انجام این ماموریت، گونه ی بهسازی شده ای از F-16A را جایگزین A-10 کنند و پس از پایان جنگ سرد و پیروی ایالات متحده، شایعاتی ایجاد شد تا این جنگنده را به گورستان هواپیماها بفرستند. این شایعات هیچگاه از سوی مقامات رسمی تایید نشد، ولی شواهد بسیاری بر این مدعا وجود داشت. برنامه ی تمرینات پروازی خلبانان A-10 کاهش یافته بود و حتا به نیروهای تحت تعلیم در پایگاههای هوایی گفته شد که در آینده برنامه های آموزشی آنها تغییر اساسی خواهد کرد.

اما وقوع جنگ سال ۱۹۹۱ در خلیج فارس و نمایش تماشایی و بسیار پرقدرت A-10 ها در از بین بردن صدها دستگاه تانک و خودروی زرهی صدام در جریان عملیات طوفان صحرا، نشان داد که طراحی این جنگنده بسیار دقیق و عاقلانه و کاملن منطبق با ماموریتهای محوله بوده است. A-10 ها در این نبرد حتا موفق به از بین بردن ۲ فروند هلیکوپتر سنگین Mi-24 عراقی گشتند که از نظر آماری آنها را حتا از F-16ها نیز چابک و نیز برتر نشان می داد! A-10 ثابت کرد که جنگنده ای پرتوان و قابل اطمینان است.

گراز شب
در پائیز سال ۱۹۹۰ و هنگامی که شعله های جنگ در خلیج فارس زبانه کشید، نیاز به تغییراتی در A-10 ها آشکار گشت. زیرا این هواپیما را برای نبرد با نیروهای شوروی و آن هم در اروپا آماده کرده بودند. هنگامی که ارتش ایالات متحده در خلیج فارس درگیر جنگ شدید شبانه با واحدهای گارد ریاست جمهوری صدام شد، نیاز به A-10 بیشتر نمود پیدا کرد.. دو تن از فرماندهان عالیرتبه ی نیروی هوایی با یکدیگر گروهی از خلبانان داوطلب را آماده ی ماموریتی ویژه کردند: پرواز در میان نبرد در تاریکی مطلق. خلبانان از LCD های ۶ اینچی رنگی متصل به جستجوگرهای مادون قرمز روی موشکهای هوا به زمین ماوریک خود بهره می بردند. هنگامی که خلبانان تمام موشکهای ماوریک خود را شلیک می کردند از منورهای روشن کننده استفاده می کردند. این گروه به همراه یک اسکادران دیگر با همین روش، تعداد بسیار زیادی از تانکها، نفربرهای زرهی و توپهای صدام را از بین بردند و به عنوان افتخاری بزرگ برای فرماندهان این عملیات، این گروه پروازی تمام ماموریتهای خود را با موفقیت کامل و بدون تلفات انجام داد. A-10 نام جدیدی به خود گرفته بود: «نایت هاگ» یا گراز شب. این موفقیتها و پیروزیهای چشمگیر در نبرد با عراق، نظر بسیاری از بدبینان و منتقدان را نسبت به این هواپیما تغییر داد.

A-10 در حال شلیک موشک AGM-65 (ماوریک)

خلبانان A-10 در جریان جنگ خلیج فارس، سپاسگذار مهندسانی بودند که با طراحی بی نظیر خود، مقاومت این هواپیما را در برابر ضربات وارده به بالاترین حد رسانده بودند به گونه ای که آنها می توانستند با هواپیمایی سوراخ سوراخ شده، سالم به پایگاه خود بازگردند.

بخشی از قابلیت هایی که این جنگنده را بی نظیر می سازد به قرار زیر است:
کابین خلبان A-10 با پوششی از تیتانیوم حفاظت می شود و سیستم های اضافی بیشتری نیز در محلهای گوناگون برای حفاظت بیشتر در برابر پدافند زمینی روی این هواپیما نصب شده است. موتورها که در قسمت عقبی بدنه و در بالاترین نقطه روی دو ستون نصب شده اند، ساخت جنرال الکتریک بوده و TF-34-100A نام دارند. که دارای نسبت کنارگذر زیاد و صدای کم بوده و به راحتی در منطقه ی جنگی قابل تعویض یا تعمیر هستند. خروجی این موتورهای مستقیمن بالای سکان افقی هواپیما قرار دارد و در نتیجه از آنها در برابر موشکهای ضدهوایی گرمایاب حفاظت می کند.
شیشه ی کابین خلبان ۵/۱ اینچ ضخامت دارد و گلوله ی ۲۳ میلی متری ضدهوایی بر آن بی تاثیر است. این هواپیما قادر است تنها با یکی از ۲ دم انتهایی خود به پرواز ادامه دهد. سوخت در مخازن جاسازی شده در قسمت ارابه ی فرود حمل می شود و در نتیجه در صورت صدمه دیدن بالها، خطری مخازن سوخت را تهدید نمی کند زیرا در همه ی جنگنده ها، سوخت در محفظه ی درون بالها ذخیره می شود. مخازن سوخت همچنین از سیستم های ضدحریق بسیار کارآمد بهره می جویند. برای مثال در چندین مورد، مخازن سوخت هواپیما دچار آتش سوزی شده بودند و خدمه تنها زمانی از این موضوع آگاه شده بودند که هنگام تخلیه ی مخازن با تفاله ها و ته نشین های کربنی برخورد کرده بودند. این امر کارایی بسیار قدرتمند سیستم های ضدحریق را ثابت می کند.
در عملیات طوفان صحرا، دو خلبان A-10 که سیستم های هیدرولیک هواپیمایشان به شدت صدمه دیده بود، توانستند با کمک سیستم های دستی به سلامت به سمت پایگاه بازگشته و بر زمین فرود آیند. این سیستم های دستی، سیستم های هیدرولیک را قطع کرده و هدایت با سیم (هدایت مکانیکی) را ممکن می سازند. همچنین خلبان دیگری موفق شد در حالی که ۲ تیر از ۳ تیر طولی نگهدارنده ی اصلی بال هواپیمایش به شدت آسیب دیده بود به سلامت فرود آید.

یک خلبان دیگر پس از اینکه هدف ۴ گلوله از یک سلاح بسیار قدرتمند ضدهوایی ۵۷ میلی متری قرار گرفت و در بدنه ی هواپیمایش ۳۷۸ سوراخ ایجاد شد، توانست به راحتی به پایگاه خود بازگردد. کاری که بدون وجود صفحه ی محافظ بسیار قدرتمند تیتانیومی، ناممکن بود.امروزه A-10 که اساسن برای حمله به اهداف زمینی تغییرات و بهسازی های فراوانی را به خود دیده است، پا را از ماموریت اصلی خود فراتر برده است. A-10 هایی که امروزه پرواز می کنند، آنهای نیستند که در جنگ خلیج فارس برعلیه صدام به کار رفتند. شاید بد نباشد که این A-10 های جدید را A-10P معرفی کنیم تا نشان دهیم تا چه حد با پیشینیان خود متفاوت هستند. کلید اصلی این بهسازی ها را شاید بتوان در اضافه کردن سیستم های کامپیوتری هدفگیری بسیار دقیق و ایمن در شرایط پرواز در ارتفاع کم (LASTE) دانست. این سیستم ها در جنگ خلیج فارس نیز روی A-10 ها نصب شده بودند ولی در آن هنگام این تکنولوژی جدیدی بود که برای استفاده در میادین نبرد واقعی چندان مناسب نبود زیرا خلبانان تمرین کافی با سیستم های جدید نداشته بودند.نصب این سیستم های کامپیوتری در جنگنده های امروزی بسیار رایج و متداول است. اگرچه A-10 به سیستم هایی نیاز داشت تا با کمک آنها بتواند از ارتفاعهای بالا نیز سلاحهای خود را به سوی اهدف شلیک نماید.در جنگ خلیج فارس خلبانان از ترس پدافند پرحجم عراق، ارتفاع پروازی خود را در حدود ۱۲ هزار فوتی حفظ می کردند. ارتفاعی که از برد بیشتر موشکهای شانه پرتاب عراقی نظیر سام۷ بیشتر بود. اما در این ارتفاع دقت نشانه روی A-10 کاهش پیدا می کرد که این مشکل را با افزایش حجم شلیک و مهمات استفاده شده جبران می کردند. گاهی برای اطمینان از نابود شدن یک واحد توپخانه ی عراق، به پرتاب ۱۲ بمب از ۲ هواپیما نیاز ایجاد می شد.

خلبانان عملیات طوفان صحرا، ساعتهای زیادی را صرف یادگیری علوم پرتاب بمب و استفاده از LASTE های اولیه نمودند. این آموزشها، شامل اندازه گیری دمای محیط اطرف، غلظت رطوبت هوا در آن ارتفاع، زاویه ی شیرجه و محاسبه ی سرعت باد مخالف بود که به خلبان اجازه می داد تا تنظیمات سیستم نشانه روی را با شرایط محیطی سازگار کند. خلبانان به خوبی می دانستند که مجبور خواهند بود تا تمام این محاسبات را در چند ثانیه انجام دهند؛ درست هنگامی که دماغه ی A-10 به سوی زمین بود و هواپیما با سرعت به سمت هدف شیرجه می رفت. به هر حال خلبانان به سرعت مشغول فراگیری و کسب مهارت در انجام این محاسبات سخت و پیچیده شدند. اگرچه این محاسبات ذهنی در تمرینها بسیار سخت و طاقت فرسا بودند ولی کارایی خود را در طول عملیاتهای جنگی به خوبی نشان دادند. در واقع هیچ تکنولوژی دقیقی وجود نداشت و پرتاب دستی بمب در آن هوای ناآرام تنها به مهارت و هنر خلبان بستگی داشت. LASTE پایان تمام این مشکلات بود. قلب این سیستم، کامپیوتری است مشابه آنچه که در هواپیمای A-7 (موسوم به کروسیر۲) از آن استفاده می شد. سیستم مورد نظر به طور منظم اطلاعات دریافتی از LCD های سربالا (Head Up Display) را پردازش می کند و خلبان تنها در مدت زمان شیرجه به سمت هدف، نشانگر هدف را روی آن متمرکز می سازد تا سیستم LASTE زمان مناسب برای شلیک سلاحها را به خلبان اعلام کند. هواپیماهایی که از هدایت دستی برای پرتاب بمب استفاده می کردند به این سیستم مجهز شدند و این آغاز تغییرات بود. قبل از نصب LASTE روی هواپیماهای A-10 ، خلبانان مجبور بودند برای حفظ آمادگی و دقت ۳۰۰ تا ۴۰۰ بار پرتاب بمب را انجام دهند تا به نتیجه ای مناسب دست یابند. ولی با نصب سیستم های LASTE یک خلبان تازه کار هم به راحتی می تواند به اهداف حمله کرده و آنها را منهدم کند. هم اکنون اگر یک A-10 به یک تانک حمله کند، تانک شانسی برای سالم ماندن نخواهد داشت. دقت در هدفگیری دیگر به مهارت خلبان بستگی ندارد و این کار تمامن به سیستم های کامپیوتری سپرده شده است و یک خلبان تازه کار همچون یک خلبان باتجربه می تواند در یک نبرد واقعی شرکت کند.

برای برخی از خلبانان A-10 افزایش کارایی توپ ۳۰ میلی متری پس از نصب سیستم LASTE بسیار شگفت آور است. پس از نصب LASTE کافی بود تا خلبانی نشانه گیر توپ را به سمت هدف مورد نظر گرفته و شلیک کند. با این سیستم به راحتی می توان از ارتفاع ۱۵ هزار فوتی به اهداف شلیک کرد. گلوله ها از آن فاصله نیز بسیار موثر هستند و مهندسین A-10 بازهم در فکر افزایش این برد می باشند. LASTE با کمک سیستم کنترل دقیق وضعیت (PAC) یا (Precision Altitude Control) که به سیستم پایداری وضعیت SAS (معادل Stability Augmentation System) متصل است، دقت هدفگیری توپ را فوق العاده افزایش می دهد.

تفاوت بسیار قابل توجه اندازه ی گلوله ی A-10 با نوع استفاده شده در F-16
SAS سیستم استانداردی روی A-10 است و انجام مانورهای سنگین را در این هواپیما کنترل کرده و تسهیل می کند. بر خلاف F-16 که هدایت آن بدون سیستم های کامپیوتری تقریبن غیرممکن است، A-10 به طور طبیعی جنگنده ی پایداری است. علاوه بر LASTE از SAS هم می توان برای هدفگیری و شلیک کمک گرفت، زیرا نیرویی که توپ بسیار قوی هواپیما هنگام شلیک به بدنه ی آن وارد می کند بسیار زیاد است. سیستم شلیک سلاح در A-10 شامل چندین مرحله است: ابتدا سیستم PAC فعال می شود که اثر پرتاب ورودی از SAS را خنثا می کند و به خلبان امکان هدفگیری دقیق تر را می دهد. در مرحله ی بعد شلیک توپ آغاز می شود و با فعال شدن سیستم SAS هواپیما تقریبن بر روی هدف قفل می شود. به گفته ی یکی از خلبانان، پس از کشیدن ماشه ی شلیک توپ دیگر به راحتی نمی توانید تصمیم خود را عوض کنید! بلکه پس از کشیدن ماشه ی شلیک توپ بهتر است دیگر فقط شاهد نابودی هدف باشید.
پیش از نصب سیستم PAC ، خلبانان می توانستند پس از شلیک اقدام به هدفگیری دقیق کنند، ولی پس از نصب این سیستم، خلبانان با دقت هدفگیری کرده و سپس اقدام به شلیک می کنند. پیش از نصب سیستم LASTE به علت نیروی پس زنی شدید توپ، هواپیما تقریبن به این سو و آن سو پرتاب می شد و هدایت آن به سمت هدف بسیار مشکل می گشت. در آن هنگام از مشکلترین وظائف خلبان، حفظ خط آتش روی هدف بود. این مشکل حاد هم اکنون با نصب سیستم PAC برطرف شده است و پس از کشیدن ماشه، خط آتش کاملن روی هدف متمرکز خواهد شد.
علاوه بر سیستم هدایت خودکار هواپیما (Auto Pilot) که پروازهای طولانی مدت را برای خلبان، قابل تحمل تر می سازد، سیستم LASTE ایمنی بسیار بیشتری را برای خلبانی که با سرعت بالا به سمت هدف زمینی شیرجه می رود فراهم خواهد کرد. سیستم پیشگیری از برخورد با زمین (GCAS) یا (Ground Collision Avoidance System) خلبان را با صدای بسیار بلند از کاهش ارتفاع و احتمال برخورد با زمین آگاه می کند.

عینک دید در شب یا NVG
بهسازی دیگری که برای A-10 درنظر گرفته شده است، عینک دید در شب است. پیش از عملیات طوفان صحرا، خلبانان تمریناتی را برای عملیاتهای شبانه انجام می دادند ولی بخش اصلی تمرینات در روز انجام می شد. پس از نصب سیستم LASTE که نیاز به آن در جریان عملیات طوفان صحرا کاملن اثبات شد، نوبت به نصب سیستم های دید در شب رسید. خلبانان آمریکایی در نبرد با تانکهای گارد ریاست جمهوری عراق از سنسورهای خاصی بر روی موشکهای ماوریک خود برای دید در تاریکی یا دود و مه استفاده می کردند. این سنسورها دود یا حرارت ناشی از موتور تانکها یا حرارت ایجاد شده پس از شلیک در لوله ی توپ ها را شناسایی می کردند و سپس در LCD کابین خود موشک را بر روی هدف مورد نظر از فاصله ی ۲ یا ۳ کیلومتری قفل کرده و شلیک می کردند.
امروزه سیستم عینکهای دید در شب (NVG) یا (Night Vision Goggles) با کمک تجربیات ارزشمند بدست آمده از جنگ خلیج فارس بهبود بسیاری یافته اند. آزمایشات بلافاصله پس از جنگ آغاز شد و هم اکنون عینک دید در شب، جزو لاینفک و استاندارد A-10 هاست. با این حال سیستم NVG بی اشکال نیست. میدان دیدی که این عینکه به خلبان A-10 می دهد حدود ۴۰ درجه می باشد که این محدودیت، خلبان را در ماموریتهای تهاجمی نزدیک به سطح زمین با مشکل و خطر جدی رو به رو می کند. بدیهی است که محدوده ی دید طبیعی بسیار بیشتر از محدوده ای است که با این عینکها در اختیار خلبان قرار می گیرد در نتیجه خلبان مجبور است به طور دائم سر خود را به اطراف بچرخاند که مشکلات دیگری پیش می آید. دید بد و ناکافی که افق را تیره و تار می سازد و موجب ایجاد سرگیجه می شود از مشکلات دیگر این عینک هاست. در ضمن خلبان باید در هنگام فرود یا سوختگیری هوایی این عینک را از روی صورت بردارد که این برای خلبانی که در تاریکی مطلق پرواز می کند به هیچ وجه خوش آیند نیست.
NVG ها معمولن با تقویت نورهای ضعیف محیط کار می کنند. یک شعاع نوری ضعیف می تواند برای سیستم های NVG کافی باشد و در مقابل نگاه کردن با NVG به ماه کامل در شب همچون نگاه کردن مستقیم به نور خورشید در وسط روز می تواند خلبان را به طور موقت ناتوان کند.

در شبهای مطلقن تاریک و بدون نور ماه، خلبان می تواند با رها کردن منور، نور لازم را ایجاد کند. علاوه بر منورها از موشکهای ردیاب حرارتی نیز می تواند استفاده کند ولی مدت نوردهی آنها تنها یک دقیقه است. هر دو روش توجه دشمن را جلب می کند و از ایمنی عملیات به شدت می کاهد.. برای رفع این مشکل در آینده ی نزدیک خلبانان A-10 قادر خواهند بود از منورهای ویژه ای استفاده کنند که نوری از خود متصاعد می کنند که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست ولی این منورها به وسیله ی خلبانانی که از NVG استفاده می کنند قابل دیدن هستند. راه حل دیگر منورهای موشکی هستند که هم اکنون در ارتش استفاده می شوند و نوری که از خود متصاعد می کنند با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست. خلبانان باتجربه ی جنگ خلیج فارس از بهسازی های A-10 برای عملیاتهای روزانه راضی بودند ولی بهسازی های مربوط به دید در شب برای آنها مهمتر می بوده است. خلبانان از سیستم های NVG در مجموع راضی هستند. این سیستم ها شب را تقریبن به روز تبدیل می کنند.
هنگامی که یک A-10 در نقش هواپیمای پیشرو انجام وظیفه می کند (Leader) با کمک یک نشانگر لیزری که بر روی انگشت خلبان نصب می شود می تواند هدف را به راحتی به دیگر نیروهای گروه هوایی نشان دهد. خلبان تنها کافی است با انگشت خود به سوی هدف اشاره کند و هر خلبان دیگری که NVG بر سر داشته باشد به راحتی هدف را شناسایی کند، حتا در شرایطی شعاع لیزری نیز دیده می شود.
در هنگام استفاده از نشانگرهای لیرزی، خلبانان عینکهای محافظ در برابر اشعه ی لیزر به چشم می زنند تا در صورت انعکاس اشعه ی لیزر، چشم آنها صدمه نبیند. از مزایای استفاده از این روش، حمله ی گروهی به یک هدف مشخص است. در گذشته ای نه چندانن دور، خلبانان با کمک خط آتش راکتهای شلیک شده از دیگر هواپیماها، هدف را شناسایی می کردند.
پذیرش هواپیمای A-10 و به خدمت گرفتن آن در ارتش، از سوی خلبانان حمایت می شود. خلبانان این هواپیما، عاشق پرواز با آن هستند و از این پرواز لذت بسیار می برند. یک خلبان A-10 می گوید: «برای من اصلن مهم نیست که این هواپیما چقدر زشت است، من به این هواپیما عشق می ورزم» (به نامی که خلبانان برای A-10 انتخاب کرده اند دقت کنید: گراز زگیل دار )
بهسازی های این هواپیما هنوز ادامه دارد. نصب سیستم مکان یابی جهانی (GPS) ، نصب سیستم ناوبری اینرسیایی (INS) از این جمله هستند. همچنین یک سیستم پردازش اطلاعات همانند آنچه که در F-15 و F-16 نصب شده است برای A-10 در نظر گرفته شده است که با کمک آن می توان اطلاعات ماموری;ت، مسیر پروازی و دیگر اطلاعات را پیش از انجام ماموریت به کامپیوتر دستگاه سپرد.

مدت زمان مورد نیاز برای انجام سرویس
مدت زمان استاندارد سرویس این هواپیما پس از ۸۰۰۰ ساعت است. هرچند که پس از اصلاحات انجام شده در سال ۲۰۰۵ این زمان به ۱۲۰۰۰ ساعت افزایش یافته است که انجام این اصلاحات مدت زمان در سرویس ماندن این جنگنده را تا سال ۲۰۱۶ تضمین می کند. اما با انجام تغییرات جدید اعمال شده، زمان سرویس تعمیراتی این هواپیما را بین ۱۸۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ ساعت افزایش خواهد داد و باعث خواهد شد این جنگنده تا سال ۲۰۲۸ همچنان در سرویس باقی بماند.

برخی مشخصات فنی A-10
ماموریت: پشتیبانی نزدیک از عملیات نیروهای زمینی
سازنده: Fairchild Republic Co.
پاور: دو موتور توربوفن ساخت جنرال الکتریک TF-34-GE-100
کشش: ۹۰۶۵ پوند برای هر موتور
طول بدنه: ۵۳ فوت و ۴ اینچ (۱۶/۱۶ متر)
ارتفاع: ۱۴ فوت و ۸ اینچ (۴۲/۴ متر)
طول دو سر بال: ۵۷ فوت و ۶ اینچ (۴۲/۱۷ متر)
حداکثر سرعت: ۴۲۰ مایل بر ساعت (۵۶/۰ ماخ = ۶۷۶ کیلومتر بر ساعت)
حداکثر وزن هنگام برخاست: ۵۱۰۰۰ پوند (۲۲۹۵۰ کیلوگرم)
برد عملیاتی: ۸۰۰ مایل (۱۲۸۰ کیلومتر)

تسلیحات:
یک توپ بسیار قدرتمند ۳۰ میلی متری GAU-8/A
تا ۱۶۰۰۰ پوند (۷۲۰۰ کیلوگرم) انواع تسلیحات در ۸ مقر زیر بالها و ۳ مقر زیر بدنه
قابلیت حمل انواع منحرف کننده های موشکهای ضدهوایی نظیر Flare ، Chaff و سیستم های پیشرفته ی اخلاگر الکترونیک
انواع راکتهای ۷۵/۲ اینچی (۷ سانتی متری)
انواع بمب های سقوط آزاد نظیر MK82 و MK84 و MK77 و MK20 و بمب های سری CBU
موشکهای هدایت شونده ی تلویزیونی AGM-65 ماوریک
موشک هوا به هوای سایدوایندر AIM-9M
بمب های هدایت لیزری GBU10 و GBU12
قیمت: ۱۳ میلیون دلار