از زمان آغاز بحران در سوریه و سپس به موازات ادامه و پیشرفت این بحران، هر یک از قدرت های بزرگ جهانی ضمن تعریف منافع خود در راستای یکی از طرفین درگیری، اقدامات و موضع گیری های خود را در راستای ارتقای منافع خود در این کشور تعریف کرده اند. به نظر می رسد این بار نوبت سلاح های شیمیایی سوریه است که چنین نقشی را در این زمینه ایفا کند.

به گزارش «تابناک»، طرح نگرانی ها نسبت به سلاح های شیمیایی سوریه، از آنجا آغاز شد که مقامات رژیم صهیونیستی ضمن ابراز نگرانی نسبت به وجود چنین سلاح هایی در این کشور، نسبت به احتمال استفاده دولت سوریه از آن ها و یا انتقال آن ها به کشورها یا گروه های مخالف اسرائیل ابراز نگرانی کردند.

همین اظهارنظرها، بهانه ای به دست کشورهای غربی، به ویژه آمریکا داد تا ضمن موضع گیری هر روزه در قبال این مسئله، از آن به عنوان اهرم فشار جدیدی علیه دولت اسد استفاده نماید. این بحث تا آنجا پیش رفت که باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا ضمن بیان اظهاراتی شدیداللحن و بی سابقه علیه سوریه، استفاده دولت اسد از سلاح های شیمیایی یا جابه جایی این سلاح ها را «خط قرمز» آمریکا خواند که امکان مداخله نظامی این کشور را در سوریه فراهم می کند.

اما این پایان ماجرا نبود؛ زیرا اخبار خبرگزاری ها طی 3- 2 روز گذشته از رایزنی های آمریکا و ترکیه برای تهیه طرح هایی جهت به دست گرفتن کنترل مراکز سلاح های شیمیایی سوریه و در حقیقت، خلع سلاح دولت این کشور از این سلاح ها حکایت دارد.

در جدی ترین مورد، پایگاه خبری «دبکا فایل» گزارش داده که هواپیماهای نظامی «C130» آمریکا در پایگاه های این کشور در خاورمیانه در حالت آماده باش هستند تا نیروهای ویژه مبارزه با سلاح های شیمیایی را به سوریه اعزام کرده و کنترل مراکز مذکور را به دست بگیرند. این گزارش همچنین از همراهی واحدهای ویژه انگلیس و فرانسه در این زمینه با آمریکا حکایت دارد.

اما در سوی دیگر ماجرا، موضع گیری روسیه نسبت به این تحولات، در نوع خود قابل توجه و تأمل است. «گنادی گاتیلوف»، معاون وزیر خارجه روسیه روز گذشته طی سخنانی با اشاره به نگرانی های موجود درباره سلاح های شیمیایی سوریه گفت: «ما تضمین هایی از دولت سوریه در دست داریم مبنی بر اینکه این دولت هیچ اقدامی که در بردارنده سلاح های شیمیایی باشد را انجام نخواهد داد».

گاتیلوف همچنین ضمن بیان اینکه در بحث سلاح های شیمیایی، روسیه با آمریکا اتفاق نظر دارد، اظهار داشت این کشور هر کاری لازم باشد برای جلوگیری از استفاده از سلاح های شیمیایی توسط سوریه به کار خواهد بست.

به این ترتیب، آنچه بیش از هر چیز در موضع گیری های دو قدرت مهم درگیر در مسئله سوریه مهم است، مواضع از بالا به پایین و قیم مآبانه آن هاست. در این موضوع که استفاده از سلاح های کشتار جمعی به هر دلیل و بر هر مبنایی، اقدامی غیرانسانی به شمار می رود، کوچکترین تردیدی وجود ندارد. اما نکته اینجاست که در موارد این چنینی، قدرت های حامی کشورهای کوچک تر، کشورهای مذکور را همچون مایملک شخصی خود تلقی کرده و خود را محق می دانند درباره مسیر اقدامات آن ها نیز تصمیم گیری نمایند.

در رابطه با سوریه، از یک سو آمریکا که خود جدیدترین انواع سلاح ها را در اختیار کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس قرار می دهد، نسبت به وقوع موارد مشابه از سوی دیگر قدرت ها در کشورهای ناهمسو با خود نگران است و از سوی دیگر، روسیه خود را تا حدی در رابطه با سوریه ذیحق می داند که به جای این کشور درباره اقدامات آتی دولت سوریه به جامعه جهانی تضمین می دهد!

مجموع این عوامل، بار دیگر ثابت می کند که چه در رابطه با موضوع سوریه و چه در دیگر مسائل، آنچه روند سیاست های قدرت های بزرگ را تعیین می کند فقط منافع آن هاست و – همان طور که در مسئله سلاح های سوریه مورد اشاره گاتیلوف قرار گرفته – اگر در اوج منازعه و رقابت نیز منافع ایجاب کند، روسیه با آمریکا و آمریکا با روسیه همراه و همسو خواهند شد.

چه بسا اگر اهمیت ژئوپلیتیکی و حضور پایگاه نظامی «طرطوس» در سوریه نبود، دولت روسیه مدت ها پیش از حمایت از دولت اسد دست کشیده بود و متقابلاً چه بسا اگر ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین مستقر نبود، قیام مردم این کشور علیه رژیم آل خلیفه اکنون سرنوشتی دیگر یافته و حداقل، مورد بی توجهی جامعه بین المللی قرار نمی گرفت.

از سوی دیگر، اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که با عنایت به تحولات مذکور سوریه، پوچ بودن تمامی مباحث درباره توان نظامی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز آشکار می شود. همانطور که روسیه به سبب حمایت کامل نظامی از سوریه خود را محق به تصمیم گیری درباره این کشور می داند، کشورهای مذکور نیز هیچ گاه نخواهند توانست بدون اجازه آمریکا حتی تیری از لوله تفنگ های خود شلیک نمایند.

این همان چیزی که به عنوان منطق رقابت قدرت های بزرگ از آن یاد می شود؛ به ویژه وقتی پای کشورهای کوچکتر در میان باشد.