در بین انواع منحصر بفرد سلاح و تجهیزات نظامی که توسط صنایع دفاعی روسیه تولید می شوند، سیستم های رآکتیو رگباری از جایگاه ویژه ای برخوردارند. در بین آنها، قویترین ماشین نظامی 300 میلیمتری "اسمرچ" (گردباد) است که گاهی وقت ها نیز نبیره "کاتیوشا" نامیده می شود.

این یک واقعیت تاریخی است که روسیه در ساخت سلاح های آتشبار برتری جهانی دارد. اولین امتیاز اختراع در تاریخ 9 آپریل 1939 بخاطر "مکانیزه نمودن دستگاه شلیک مهمات موشکی با کالیبرهای مختلف" به مخترعین روسی "آندره کاستیکوف"، "ایوان گوای" و "واسیلی آبورینکوف" اعطا شده بود که سازندگان همان "خمپاره انداز رآکتیو" تحت عنوان "کاتیوشا" بودند که 14 جولای 1941 با یک شلیک، چندین ردیف از فاشیست ها به همراه سوخت، مهمات و تجهیزات آنان را در ایستگاه "اورش" نابود نموده و آن ها را با خاک یکسان کرد.

نبیره کاتیوشا، یعنی "اسمرچ" در سال 1986 پدیدار شد و در سال 1989 در نیروی مسلح پذیرفته شد. در زمان میان این دو، سیستم هایی همچون "بی ام 13"، "بی ام 14"، "گراد" (تگرگ)، "اوراگان" (طوفان) و مدل های تغییر یافته آنها وجود داشتند. به گفته "نیکلای ماکاروفتز" دکترای علوم فنی و مدیر کل موسسه علمی-تولیدی "اسپلاو" در شهر تول و همچنین طراح و تولید کننده سیستم رآکتیو آتشبار، این سیستم ها در جهان از لحاظ محبوبیت جایگاه دوم را و آنهم تنها پس از اسلحه خودکار "کالاشنیکوف" به خود اختصاص داده اند. این مطلب نیاز به اثبات ندارد و حوادث اخیر در خاور نزدیک نیز گواه این هستند.



اما حقیقتاً نمی بایست روسیه را مورد سرزنش قرار داد. مسئله در این است که سیستم آتشبار "گراد" را در تمام جهان تولید می کنند و می فروشند و در بیشتر آنها حتی بدون مجوز روسیه، و در حدود 15 کشور نیز بعنوان محصولی تقلبی وجود دارد. حتی به ارتش شوروی نیز که تقریباً 10 سال در افغانستان بود، با سیستم "گراد" شلیک می کردند، در صورتی که در خود اتحاد جماهیر شوروی تولید آنها مدت بسیاری بود که متوقف شده بود. کارخانه "اشتامپ" در شهر تول نیز نیز که 5% از تولیدات آن را سماورهای مشهور و 95% آن را زمانی سیستم های آتشبار تشکیل می دادند، در سال های 80 قرن گذشته، تولید و صادرات "گراد" به کشورهای خارجی را متوقف کرده بود.

بدین ترتیب باید گفت که جهان جنگجو، مدت بسیاری است که بدون حضور ما هم از عهده کار بر می آید. هرچند محض حقیقت باید یادآور شد که "مدل پارتیزانی" این سلاح که مردم افغانستان و مجاهدین در این کشور توسط آن ارتش ما را مورد هدف قرار می دادند نیز در شهر تول "بنا به تصمیم کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی برای کمک به کشور ویتنام که با متجاوز آمریکایی نبرد می کرد" ساخته شده بود و به دست آنان افتاده بود.

اما داستان ما درباره این زمان های دور دست نیست.

حال باید دید که تفاوت سیستم های آتشبار "اسمرچ" با مدل های قدیمی خود، یعنی سیستم های "گراد" و "اوراگان" و سیستم معروف آمریکایی MLRS چیست؟ در وهله اول، باید از برد و موثر بودن آن و نیز مساحت اصابت آن به نیروهای زنده و تجهیزات اشاره کرد. عملاً "اسمرچ" سلاحی با سطح کیفی جدیدی است که بطور چشمگیری از پیشنیان و همتاهای خارجی خود برتری دارد.

اگر "گراد" 20 کیلومتر را نشانه می رود و مساحتی 4 هکتاری را پوشش می دهد، "اوراگان" به ترتیب 35 و 29 و سیستم آمریکایی MLRS 30 و 33 را، باید گفت که برد شلیک "اسمرچ" 12 موشکی، برابر با 20-70 کیلومتر است و در برخی از مدل های تغییر یافته آن تا 100 کیلومتر و مساحتی برابر با 67 هکتار و یا 672 هزار متر مربع را مورد هدف قرار می دهد.



در موشک "اسمرچ" که وزن آن 800 کیلوگرم می باشد، 280 کیلوگرم را مهمات تشکیل می دهد (کارشناسان تایید می کنند که این نیز تناسبی منحصر بفرد است). در شاسی موشک 72 ذخیره مهماتی وجود دارد که وزن هر یک 2 کیلوگرم است.

دقت و شلیک رگباری "اسمرچ" در مقایسه با "گراد" و "اوراگان" دو- سه برابر افزایش داده شده است. برای آماده سازی آن به جنگ و هدفگیری تنها به سه دقیقه زمان نیاز است و برای شلیک کامل 38 ثانیه. این نیز زمانی منحصر بفرد است. تا دشمن کشف کند که از کدام طرف به مقر و تجهیزات نظامی او شلیک شده، چه کسی گردباد فلزی بر فراز سرش فرود آورده، دستگاه سرد خواهد شد.



مسلم است "اسمرچ" را که تنها در شهر تول نساختند. در ساخت این قویترین دستگاه آتشبار با کالیبر 300 میلیمتری، 20 سازمان همت گماشته اند.

طبق اطلاعاتی که من در دست دارم، "اسمرچ" در خارج از روسیه تنها به هند و کویت عرضه شده است. مجوز ساخت آن را نیز نه به کسی داده ایم و نه فروخته ایم. در مرزهای اسرائیل نیز وجود ندارد. اما اگر کسی ناگهان آن را کشف کند، باید بداند که مسکو هیچ ارتباطی بدین مسئله ندارد. این نیز همچون "گراد" در خاور نزدیک، تقلبی است.